Gezond op vakantie

Een vakantie zonder zorgen begint met de nodige voorzorgen voor je vertrekt. Onze deskundigen vertellen wat je kunt doen om je tijd van dolce far niente in topvorm door te komen.

 

Leestijd: 5 minuten

“Op reis gaan doen we allemaal graag, en dan vaak liefst naar exotische oorden ver buiten Europa. Jamer genoeg brengt dat bepaalde gezondheidsrisico’s met zich mee,” zegt Dr Charlotte Martin, infectioloog en hoofd van de Travel & Vaccine Clinic van het UMC Sint-Pieter. “Die risico’s kun je enorm verminderen door bepaalde voorzorgsmaatregelen (voorzichtig met drinkwater, muggenveter voorkomen…) en de nodige vaccinaties, maar vaak springen de mensen daar toch te slordig mee op. Daardoor lopen ze meer risico op infectie op reis of als ze weer thuis zijn, om nog maar te zwijgen van potentiële besmetting in sommige gevallen.”

“Als je gezondheidsproblemen wilt vermijden op reis, of dat nu naar een tropisch land is of dichter bij huis, is een goede voorbereiding essentieel. Iedereen, ook ervaren reizigers en mensen die hun familie bezoeken in hun land van afkomst, moet zich goed laten voorlichten over de risico’s op de plek van bestemming. Een gewaarschuwd mens telt voor twee,’” verklaart Dr Ula Maniewski van het Tropisch Instituut in Antwerpen.

De juiste inentingen

“Het is moeilijk om een lijst op te stellen van een lijst van vaccinaties die je moet krijgen voor je vertrekt. De beslissing om de reiziger al dan neit in te enten hangt af van de reële gevaren die hij loopt, rekening houden met het doel van zijn reis en zijn persoonlijke omstandigheden. Daarom is een heel persoonlijke aanpak nodig,” verklaart Dr Charlotte Martin. De specialiste vertelt dat er rekening moet worden gehouden met allerlei elementen, die te maken hebben met de internationale epidemiologische context, de gezondheidssituatie en de hygiëne in de bezochte gebieden, de verblijfsomstandigheden (seizoen, activiteiten ter plaatsen, logies, duur…), met individuele risicofactoren (leetijd, medische geschiedenis…) de vaccinaties die de reiziger al heeft gehad en de eventuele administratieve verplichtingen. “In de eerste plaats moeten we dus bekijken welke vaccinaties de reiziger al gehad heeft, en wanneer, want bepaalde infecties kunnen endemisch zijn in het land van bestemming (bijvoorbeeld difterie, tetanus, polio, kinkhoest, mazelen),” vertelt ze verder. “Het is ook belangrijk eraan te denken dat er een zekere tijd moet verstrijken tussen de datum van inenting en het vertrek.”

Bepaalde vaccins (zoals tegen gele koorts) worden alleen toegediend door erkende internationale vaccinatiecentra. Gele koorts is een dodelijke virale infectie die overgedragen wordt door muggen die alleen overdacht steken. De ziekte is endemisch in bepaalde Zuid-Amerikaanse landen (en sinds januari 2018 vooral in Brazil) en in Afrika. Tegen gele koorst is er geen behandeling, maar er is wel een zeer doeltreffend vaccin dat goed verdragen wordt. Belgsiche richtlijnen raden na 10 jaar een nieuwe injectie aan. Let op: in bepaalde landen mag je alleen binnen als je een certificaat van inenting tegen gele koorts kunt voorleggen. En inenting tegen invasieve meningokokken-infecties (met het vaccin A, C, Y, W135) is verplicht voor mensen die op pelgrimstocht gaan naar Mekka.

sante_vacances_1

Inentingen tegen hepatitis A en B zijn niet verplicht, maar worden wel aanbevolen en zijn zeker het overwegen waar voor elke ris. Het aantal besmette personen neemt steeds meer toe en niet alleen vanwege het feit dat steeds meer mensen op reis gaan, maar ook in functie van de gekozen bestemmingen. Deze twee inentingen beschermen levenslang tegen deze twee ziektes. Ook een inenting tegen de mazelen is aanbevolen, vooral dit jaar, nu de ziekte in bepaalde landen de kop weer opsteekt.

Hondsdolheid heerst in de hele wereld

Hondsdolheid doet weer van zich spreken. De ziekte komt het meest voor in het Indisch subcontinent waar hij endemisch is, en ook in Zuidoost Azië en Centraal en Zuid-Amerika. De voornaamste overbrengers van de ziekte zijn de zwerfhonden die rondlopen in deze landen, en wilde dieren. Bij elk risico van besmetting moeten er onmiddellijk maatregelen worden genomen.

Mijd de muggen

Malaria is de belangrijkste tropische ziekte in de streken waar hij voorkomt, en de eerste doodsoorzaak bij reizigers die overlijden aan een infectie. De zikete wordt overgebracht door de malariamuskiet, die alleen tussen zonsondergang en zonsopgang steekt. Hoe kan je malaria vermijden? In de eerste plaats door een doeltreffend preventief medicijn te nemen dat aangepast is aan de leeftijd en de gezondheidstoestand van de reiziger en aan de aard van het risico aan de bezochte streek, en dat bij elke reis! Het is niet waar dat je levenslang beschermd bent als je een aantal jaren in een land hebt doorgebracht waar de ziekte voorkomt,” zegt Dr Luyasu van de Travel & Vaccine Clinic van het UMC Sint Pieter.

Geen enkel geneesmiddel is 100% preventief, dus moeten er ook nog bijkomende maatregels worden genomen:

  • Draag ’s avonds licht gekleurde kleding die de armen en benen zoveel mogelijk bedekt. De kleding moet dik genoeg zijn, want door lichte stoffen steken de muggen gewoon heen.
  • Zet horren voor de ramen en sluit alle openingen rond de airconditioning hermetisch af.
  • Slaap onder een muskietennet dat doordrenkt is van permethrine of deltamethrine. Deze stoffen doden elke mug voor hij kan steken? En houd de slaapkamer fris, dat verdooft de muggen, al doodt het ze niet.
  • Wrijf de onbedekte lichaamsdelen om de 4 à 6 uur in met een insectenwerend middel (DEET, Icaridine of IR3535 en citriodiol). Dit zijn de enige producten die aanbevolen zijn. Essentiële oliën van eucalyptus en geranium staan erom bekend dat ze insecten verjagen, maar ze zijn niet doeltreffend genoeg tegen malariamuggen, en muggenwerende armbanden of vitamine B1 al evenmin.

 

“Als je terugkomt van een tropisch vakantieland en je krijgt hoge koorts, raadplaag dan onmiddellijk de dokter om malaria uit te sluiten, en eventueel zo snel mogelijk met een aangepaste behandeling te beginnen,” benadrukt Dr Luyasu.

De nieuwe tropische gevaren: Zika, dengue, Ebola, Chikungunya 

De afgelopen tien jaar is er in de actualiteit herhaaldelijk sprake geweest over epidemieën van Zika, dengue (knokkelkoorts), chikungunya en Ebola, en dat maakt mensen soms angstig om naar enkele van de mooiste bestemmingen ter wereld te vertrekken. Die verschillende ziektes worden allemaal overgebracht door insectenbeten; het zijn echte seriemoordenaars. Het enige wat je kunt doen om besmetting te voorkomen, is je dag en nacht tegen muggen te beschermen. Dengue en chikungunya komen veel voor in Latijns Amerika, Azië en in mindere mate in Afrika. Deze virussen worden overgebracht door de tijgermug (Aedes) die overdag steekt. Ze gaan gepaard met griepachtige symptomen, huiduitslag en spier- en gewrichtspijn. 2015 was het jaar van de Zika. Dit virus is genoemd naar het woud in Oeganda waar de ziekte voor de eerste keer geïdentificeerd werd in 1947 en hij veroorzaakte een empidemie in de Latijns-Amerkaanse landen (Brazilië, Mexico), de eilanden van de Stille Oceaan en de Caraïben. Bij de bevolking worden de symptomen van Zika in 70% van de gevallen niet opgemerkt, maar zwanger vrouwen moeten extra voorzichtig zijn omdat er sprake is dat de ziekte van moeder op kind kan worden overgedragen, en dat kan leiden tot aangeboren afwijkingen en microcefalie (onvoldoende ontwikkeling van de schedel en de hersenen).

“Zwangere vrouwen, hun partner en koppels die zwanger willen worden en naar een streek gaan waar het zikavirus voorkomt, raden we aan om hun reis uit te stellen. Als ze toch moeten reizen, moeten ze zichzelf de hele dag door goed beschermen tegen insectenbeten,” benadrukt Dr Ula Maniewski.

Pas op voor teken

Teken komen voor op het hele noordelijk halfrond.

In België loop je risico op een tekenbeet tussen april en september. Heb je een teek, verwijder die dan met een speciaal tekenpincet (te koop bij d apotheek). Verdoof de teek vooral niet met ether, want dan bestaat er een ernstig besmettingsgevaar. Als je de teek niet volledig kunt verwijderen, raadpleeg dan onmiddellijk een arts. Als er een rode kring verschijnt die in de dagen of weken na de beet groter wordt, ga dan naar de dokter. De ziekte van Lyme wordt overgebracht door de beet van een bepaalde teek. Als de ziekte snel gediagnostiseerd wordt, is de infectie gewoonlijk te genezen met twee à drie weken antibiotica. Als de ziekte pas later wordt vastgesteld, duurt de behandeling niet alleen langer, maar kunnen er ook neurologische complicaties of problemen met hart of bloedvaten voorkomen, die blijvende sporen kunnen nalaten. In België zijn gemiddeld 14% van de teken besmet met de bacterie die de ziekte van Lyme kunnen veroorzaken, maar slechts 1 op de 3 beten hebben de ziekte tot gevolg.

Een andere ziekte die door teken kan worden overgebracht is tekenencefalitis. Deze infectie komt vooral in Centraal- en Oost-Europa voor. Er bestaat een vaccin dat beschermt tegen deze ziekte, maar het voorkomt niet dat je gebeten wordt. Zo is bijvoorbeeld in Oostenrijk de hele bevolking ingeënt. Toeristen die naar de risicogebieden gaat, wordt sterk aangeraden zich te laten inenten.


© Fiftyandme 2024