De grote veilinghuizen Christie’s en Sotheby’s organiseren weer de eerste veilingen van het seizoen. Een blik achter de schermen van de boeiende kunstmarkt, waar kunst kopen zowel een kwestie van inzicht als beredeneerd gokken is…
Wie overweegt om zijn Warhol van de hand te doen, denkt best nog eens na. Want Andy – de meester die er niet voor terugdeinsde om de Mona Lisa in te ruilen voor een blik soep of een colaflesje – zal de verzamelaars van vandaag en morgen nog lange tijd onrustig maken met zijn torenhoge prijzen. In mei van vorig ging Race Riot, een werk over de rassenrellen in de VS, voor 63 miljoen dollar (48 miljoen euro) onder de hamer bij Christie’s in New York. Reden om ons af te vragen wat er zou gaan gebeuren op 12 november ter gelegenheid van de grootste kunstveiling van het seizoen in de Rockefeller Plaza. De Britse veilingreus bood toen een superenergetische cocktail aan met twee glamourwerken in de hoofdrol: het drievoudig portret van Elvis Presley en de viervoudige foto van Marlon Brando op zijn Triumph. Dit zijn twee van de beroemdste sterren aan het Warholfirmament en de kans was dan ook groot dat dit tweetal het koppel Marilyn & Liz achter zich zou laten. De globale inzet voor de Triple Elvis en de Four Marlons bedroeg ruim 130 miljoen dollar (100 miljoen euro). Mooi meegenomen voor de huidige eigenaars die de werken eind jaren 70 voor minder dan 200.000 dollar hadden gekocht (iets meer dan een miljoen dollar vandaag, in termen van koopkracht) en ze in de grote zaal van het casino in het Duitse Aken hadden opgehangen. Prijs maal 50 en dat in 25 jaar tijd…
Damien Hirst levert in
De bubbel van 2008-2009 heeft enkele markante slachtoffers gemaakt (onder wie allereerst Damien Hirst, die sinds het einde van het vorige decennium meer dan 40 % van zijn waarde is verloren). Maar toch blijft hedendaagse kunst zonder enige twijfel de beleggingstak bij uitstek. “Het lijdt geen twijfel dat de belangstelling, ook van nieuwe kopers, hoofdzakelijk uitgaat naar werk van na WO II”, aldus Steven Murphy, die van 2010 tot eind 2014 afgevaardigd bestuurder van Christie’s was. “Alleen al tijdens de veiling in New York van mei vorig jaar haalde onze onderneming 744,9 miljoen dollar (575 miljoen euro) binnen, een historisch record. Dergelijk resultaat is te danken aan de input van grote collecties. Werken met een onberispelijke stamboom die vaak niet eerder op de markt te zien waren.” In dat verband lijkt de partij van 44 schilderijen uit het Weense museum van Agnès en Karlheinz Essl – die om hun instituut te redden besloten een deel van hun erfgoed van ruim 7.000 werken te verkopen – veelbetekenend.
Van 25.000 tot 35.000 euro
Maar het systeem speelt vaak verstoppertje met de geschiedenis. Zo staat Peter Doig, een zuivere erfgenaam van de impressionisten, vandaag op een voetstuk – hij kost meer dan Canaletto – terwijl een van de aartsvaders van de moderne kunst, Emmanuel Rudzitsky alias Man Ray, vergeten wordt. En dat hoewel hij samen met Marcel Duchamp een radicale verandering te weeg heeft gebracht in het denken over kunst door de aandacht van het object af te leiden en de vaak onvoorspelbare, haast anarchistische functie ervan voor het voetlicht te brengen. Op 15 november 2014 werd in Parijs, zijn adoptiestad, een veiling van het werk van deze dadaïstische meester gehouden. De veiling werd georganiseerd door Sotheby’s en omvatte ruim 300 loten, rechtstreeks afkomstig van de Man Ray Trust. Foto’s, sieraden, films, schilderijen, schaakspelen en tal van andere objecten gingen onder de hamer, maar de prijzen kwamen vrijwel nooit boven de 40.000 euro uit. Goed nieuws voor wie lak heeft aan conventies en show business, dat wel. Voor een schitterend object als Ce qui manque à nous tous – een langgerekte pijp met een glazen luchtbel die, als ze op groter formaat door Maurizio Cattelan of Ai Weiwei zou zijn gerealiseerd, een icoon van de moderniteit zou zijn geworden – volstond een investering van 25.000 tot 35.000 euro.
Fontana: Italiaanse ster
Soms is kunst ontdekken ook gewoon een vorm van gokken. Op 18 oktober 2014 bijvoorbeeld, toen Sotheby’s in Londen de 16e Italian Sale hield, de jaarlijkse veiling van Italiaanse kunst. Daar werd een wandtapijt van Alighiero Boetti geveild, waarop de kunstenaar de tafels van Pythagoras in een provocerende, amuserende Babelse letter- en cijfersoep verandert. Wie deze subtiele kritiek op creatieve financiële spelletjes mee naar huis wilde nemen, moest tussen de één en anderhalf miljoen pond neerleggen (1,2/1,9 miljoen euro). Zoals op elke serieuze Italiaanse veiling was hier uiteraard ook werk van Lucio Fontana te vinden. Sotheby’s bracht voor 2,2/2,8 miljoen pond (2,8/3,5 miljoen euro) een Concetto spaziale uit 1964 aan de man: elf inkepingen op een wit met bruine ondergrond, verrassend aangebracht in twee rijen.
Tijdens de Italian Sale van Christie’s op 16 oktober speelde een andere Italiaanse ster een glansrol: Alberto Burri. In 2015 is het 100 jaar geleden dat dit genie het leven zag; ter viering daarvan wordt een grote retrospectieve gehouden in het Guggenheim in New York.
Verzamelaars
Ander topmoment voor Sotheby’s ten tijde van ex-ceo Bill Ruprecht was de verkoop in november 2014 van de eigendommen van Rachel Lambert Mellon, die kort geleden op 103-jarige leeftijd overleed. Haar erfgoed was enorm. Ze bouwde haar collecties op samen met haar man, de financier Paul Mellon, een van de grootste verzamelaars ter wereld, medeoprichter van de National Gallery in Washington, voorvechter van het impressionisme en eigenaar van meerdere topwerken van Paul Cézanne, Édouard Manet en Edgar Degas. Mevrouw Mellon deed niet voor haar man onder: de 2000 objecten, waaronder veel schilderijen en juwelen, die in New York onder de hamer gingen, hadden een totale waarde van 100 miljoen dollar (77 miljoen euro). Een groot deel van dat bedrag werd vertegenwoordigd door Yellow, Orange, Yellow, Light Orange, een compositie van Mark Rothko die op 10 november voor 20/30 miljoen dollar (15/23 miljoen euro) werd aangeboden. Het werk geeft je de fysieke gewaarwording dat je het licht ziet veranderen naarmate de dag vordert.
Ondertussen, op eBay…
“Wetend dat deze exclusieve werken er zijn en dat hun kwaliteit geen enkele twijfel lijdt, neemt het aantal mensen dat bereid is om daar zeer hoge prijzen voor te betalen constant toe. Onze omzet is voor 51% gebaseerd op verkopen van meer dan een miljoen dollar”, onthult Steven Murphy. Het zullen verzamelaars uit deze categorie zijn die tegen elkaar hebben opgeboden voor de meest begeerde werken van vorig seizoen: Le Printemps van Édouard Manet en een Romeins landschap van William Turner, beide afkomstig uit dezelfde collectie, waar ze meer dan een eeuw deel van hadden uitgemaakt. Het meesterlijke portret van de impressionistische gigant ging op 5 november 2014 bij Christie’s New York in veiling met een startinzet van 25/35 miljoen dollar (19/27 miljoen euro), en het uitzicht op de Eeuwige Stad ging op 3 december bij Sotheby’s Londen in de verkoop voor een startprijs van 15/20 miljoen pond (19/25 miljoen euro). Het doek van Turner wisselde in 1878 voor het laatst van eigenaar: de Britse premier van dat moment betaalde er toen een recordbedrag van 6000 pond voor. Maar wat als je vandaag niet meer dan dat te besteden hebt? Geen reden tot wanhoop: er zijn interessante ontwikkelingen op komst, ook voor kleinere investeerders. Zo sloot Sotheby’s onlangs een strategisch akkoord met eBay. “Met onze veilingen kunnen we zo 10 miljoen potentiële kopers trekken”, vertelt Ruprecht, “die rechtstreeks toegang hebben tot een nieuwe, specifiek ontworpen site op eBay. Het zal interessant zijn om te leren wat dit betekent voor de kunstmarkt want die zal exponentieel groeien, vooral in de breedte.”
www.christies.com
www.sothebys.com
Tekst: Alberto Fiz
In: Gentleman nr 5 – Herfst / Winter 2014-2015
Artikel gepubliceerd in www.gentleman.be