Als de virtuele wereld realiteit wordt
In “Celle que vous croyez”, de verfilming van de gelijknamige roman van Camille Laurens, laat Juliette Binoche ons een duizelingwekkend liefdesverhaal beleven waar waarheid en leugen met elkaar versmelten…
Naast het romantische aspect heeft de nieuwe langspeelfilm van Safy Nebbou een sterke sociale dimensie. Als een spiegel voor onze moderne maatschappij waarin sociale netwerken ons een vaag beeld van een gefantaseerde realiteit toesturen, speelt dit verhaal zich af rond een troebele universele identiteit. « Claire probeert een probleem op te lossen door er een ander te creëren », legt regisseur Safy Nebbou uit.
Zonder de confrontatie te willen aangaan, zonder militant of wraakzuchtig te willen zijn, zet de film het statuut van de « onzichtbare vrouw » in de schijnwerpers. « Ook al is dat gevoel van passé of niet goed genoeg te zijn, met andere woorden dat besef van de voorbijglijdende tijd die ons aan de kant kan zetten, niet alleen weggelegd voor vrouwen… », onderstreept hij.
De liefhebbers van de zevende kunst zullen ook referenties aan Hitchcock, Truffaut en Sautet ontdekken. Als alomtegenwoordige knipogen in de film.
« Het scherm van een computer bijvoorbeeld kan ons zowel met onszelf confronteren (door ons beeld te reflecteren) als de realiteit maskeren (door ons in de virtuele wereld onder te dompelen). De film heeft hetzelfde spiegeleffect.
« Bovendien gaat het verhaal voortdurend heen en weer tussen de echte wereld van Claire en de virtuele dimensie van haar avatar. Ik denk bijvoorbeeld aan het appartement van Claire : ze woont in een moderne toren, omringd door ramen, een soort van glazen doos. Als de nacht valt, verschijnt haar weerspiegeling in de ramen en komt haar dubbelgangster mee op het toneel. Het beeld wordt bijna spookachtig.»
Voor Safy Nebbou was het zo goed als vanzelfsprekend dat Juliette Binoche de rol van Claire zou spelen. « Ik voelde dat er iets was, buiten het verhaal en de rol, dat haar aansprak als vrouw. Juliette Binoche is als een Stradivarius, en ze speelt met een zeldzame eerlijkheid en moed ! Ze heeft nog niks verloren van het kleine meisje dat zich amuseert met actrice spelen.
Ze is vrijgevig en is nooit bang om zichzelf in gevaar te brengen of om zich bloot te geven. Ze kijkt zichzelf en haar leeftijd recht in het gezicht : dat is waarom ze zo straalt, en dat is waarom ik er zoveel plezier in had om haar te filmen», besluit hij met bewondering.
Tête-à-tête met Juliette Binoche
Wat verleidde je het meest in het scenario ?
Het onbekende maakt nieuwsgierig. Ik dook onder in een wereld die ik niet echt ken, de wereld van Facebook en al zijn mogelijkheden ! Door de structuur van het scenario kon ik beetje bij beetje in de emotionele en psychologische staat van Claires avontuur komen, met heel verschillende periodes : de tijd met de psycholoog, de tijd van de roman, en haar leven dat we stap voor stap volgen en dat transformeert.
Deze vrouw heeft alle leeftijden, of dat is toch wat ze gelooft. Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat een vrouw die al zoveel jaren aan literatuurstudie doet en professor aan de universiteit is, zich plots vastklampt aan haar iPhone als een puber. Ze lijkt tegenstrijdige levens te leiden. Ondanks haar eruditie en maturiteit is het het verlangen van het kind dat aanwezig blijft : het verlangen om gerustgesteld te worden en geliefd te zijn. Het gevoel van verlatenheid lijkt de reden te zijn van haar verlies van identiteit.
Wat me verbaasde, was om te zien hoe ze uit wrok of wraak een vals profiel aanmaakt en uiteindelijk haar leugen zelf vergeet door haar nieuwe leven volop te leven. Dankzij haar duizenden gezichten kon ik ook dat complexe idee van verlangen exploreren, de angst dat je jeugd je ontglipt, de kracht van verbeelding, en eveneens begrijpen hoe we een wereld kunnen creëren die ons tegelijk doet leven en verstikt. Claire heeft de kracht om herboren te worden als alles verwoest is…
Het thema van ordinair seksisme wordt aangeboord als Claire een avatar op Facebook creëert die maak half zo oud is als zij : moeilijk om daar niet meer dan een toeval in te zien, niet ?
Ja natuurlijk, haar avatar is jong en mooi, en ze gaat dat beeld gebruiken als een magisch wapen. Haar avatar is haar vijand nummer 1, maar is tegelijk ook haar ultieme kracht waardoor ze zal kunnen manipuleren, genieten en deel uitmaken van die maatschappij die haar heeft uitgesloten.
Er is ook een vorm van ironie als ze de foto op haar vals profiel post. Een ironie die alleen is weggelegd voor vrouwen van haar leeftijd. Het gaat er haar niet alleen om om weer jong te worden dankzij die foto, maar ook om gebruik te maken van die jeugdigheid om haar waardigheid en kracht weer even terug te winnen.
Ze heeft een andere fase nodig om haar echte kracht terug te vinden, die van de meest fundamentele onafhankelijkheid, bevrijd van angsten en verwachtingen van buitenaf. Accepteren dat je verliest, dat is de kracht van maturiteit. Zo komt er ruimte voor een nieuwe innerlijke plaats waar geluk anders beleefd wordt.
Ander belangrijk thema in de film : dat van de sociale netwerken en haar liaisons dangereuses…
Persoonlijk heb ik een Instagramaccount, een speels middel om mijn zorgen, werk, foto’s en gedichten rechtstreeks te delen met mensen van de hele wereld.
De cosmpolitische band stelt me gerust. Communicatie is helemaal veranderd door de sociale netwerken, we hebben veel meer twijfels bij wat men ons doen willen geloven in de klassieke media.
Informatie is alomtegenwoordig in alle hoeken van de wereld, we hebben de indruk dat alles heel snel gaat. Je weer focussen op je eigen energie vraagt wijsheid en waakzaamheid, want we worden vervuild en bewaakt van overal.
Je geeft de indruk dat iets in de rol van Claire je persoonlijk raakt…
Dankzij een personage kan je een nieuw stuk van jezelf exploreren. Elke keer opnieuw. Het idee om jezelf in gevaar te brengen, om een oncomfortabel gebied te betreden, is voor mij onlosmakelijk verbonden met creatie.
Maar het is waar dat Claire een van de rollen is waarbij ik het sterkste mijn houvast durfde los te laten en het ouder worden aandurfde. Op een gegeven moment is Claire verwrongen door verdriet, ze laat zich gaan, haar grijze haren generen haar niet meer. Op dat moment begrijp je welk parcours ze al achter de rug heeft, de fases die ze heeft moeten doorlopen. Het was amusant om het contrast tussen de verschillende levens van Claire te spelen, ook al waren de scènes met de psycholoog een ware beproeving.
Aan de ene kant is Claire de verlaten, verouderde vijftiger, maar dan wordt Clara wakker, de vrouw die begeert en begeerd wordt ; dan wordt de mooie Claire van de roman gecreëerd. Aan de andere kant is er de Claire van vijftig met grijze haren wie het niet meer kan schelen ; en tenslotte, aan de eindmeet, herrezen, ontsnapt aan het tumult, de Claire die bevrijd is van haar oude angsten. Het was fantastisch om zoveel gezichten van dezelfde leeftijd te kunnen tonen en beleven !
“Celle que vous croyez” van Safy Nebbou, vanaf 6 maart in de filmzalen