Waarom wilde u een film over de affaire Dreyfus maken ?
Roman Polanski : Het verhaal van een man die onterecht beschuldigd wordt, is steeds boeiend. Maar dit verhaal is ook ontzettend acuteel, gezien het groeiende antisemitisme. Toen ik nog heel jong was, zag ik de Amerikaanse film La vie d’Emile Zola, waarin de scène over de degradatie van Dreyfus een diepe indruk op me naliet. Sinds die tijd speelde het idee in mijn hoofd om ooit een film te maken over die verschrikkelijke geschiedenis.
U botste op verschillende hindernissen tijdens het maken van deze film. Het eerste probleem : beslissen in welke taal u de film zou draaien…
Roman Polanski : Toen ik het project zeven jaar geleden aan mijn vrienden en partners voorstelde, waren ze enthousiast over het idee, maar vonden ze het wel nodig om de film in het Engels te draaien. Dat zou een garantie zijn voor de financiering van internationale, en vooral Amerikaanse distributeurs. Het is inderdaad zo dat zo goed als alle Amerikaanse films waarvan de actie zich afspeelt in Frankrijk in het Engels zijn gemaakt. Zelfs Stanley Kubrick maakte zijn film Paths of glory, over de Eerste Wereldoorlog, in het Engels. Maar ik vond het heel moeilijk om me voor te stellen dat al die Franse generaals Engels zouden praten. De kijker van vandaag is gesofisticeerder, en vindt het geen probleem om films en series in de originele versie met ondertiteling te bekijken.
Hoe verliep de casting ?
Roman Polanski : Jean Dujardin leek ons perfect voor de rol van Picquart. Hij lijkt erop, heeft dezelfde leeftijd, en is een groot acteur. Voor een film over zo’n belangrijk onderwerp heb je een ster nodig, en Jean Dujardin is een ster. Het is niet zomaar dat hij een Oscar heeft gekregen!
Waarom maakte u van kolonel Picquart het hoofdpersonage ?
Roman Polanski : Picquart is een boeiend en complex personage. Hij is geen militante antisemiet. Hij houdt niet van joden, maar dat komt eerder voort uit traditie dan uit overtuiging. Wanneer hij belast wordt met contra-spionage en ontdekt dat Dreyfus onschuldig is, neemt hij de zaak ter harte en beslist hij om op zoek te gaan naar de waarheid. Als hij zijn oversten op de hoogte brengt, geven ze hem het bevel om te zwijgen; het leger zou immers nooit zulke fouten maken! Ondanks het débacle van 1870 is het leger onaantastbaar, net zoals de Kerk. Het enige dat het leger moet doen, is spijt hebben of gewetenszaken opmaken voor haar soldaten. Ze staat boven de Waarheid en de Rechtvaardigheid.
Hij zal zelfs min of meer in dezelfde situatie terechtkomen als Dreyfus…
Roman Polanski : Omdat hij ervoor koos om zijn persoonlijk oordeel te volgen, zijn dorst naar de waarheid, eerder dan de militaire ethiek. In het begin zijn er twijfels, wanneer hij de gelijkenis ontdekt tussen het geschrift van Esterhazy en het document, en dan, beetje bij beetje, leidt de twijfel tot een heus onderzoek. Ondanks de orders die hij krijgt om alles los te laten, houdt Picquart vol, en ontdekt hij andere bewijzen… Hoe verder hij vordert in zijn onderzoek, hoe harder hij schrikt van de omvang van de fout die men heeft begaan.
Deze film is heel leerrijk omdat hij ons allemaal, inclusief zij die deze zaak niet kennen, de politieke en filosofische inzet van Picquart doet begrijpen. Het is bijna een politiefilm…
Roman Polanski : Inderdaad, ik zou het zelfs een thriller durven noemen! De kijker voert het onderzoek samen met Picquart, en het is dankzij die insteek dat we de film op een subjectieve manier hebben kunnen maken. Terwijl alle belangrijke gebeurtenissen echt zijn. Zelfs veel dialogen zijn authentiek, want die konden we terugvinden in de notulen van het proces.
« J’accuse », vanaf 13 november in de bioscoop.
Meer interviews ? www.fiftyandmemagazine.be/nl/cultuur/interview