In de hyperperformante maatschappij waarin we leven is het moeilijk om onze barstjes te laten zien. Dat is nog lastiger voor vrouwen die kanker kregen en – onderworpen aan het dictaat van gezondheid en schoonheid – zich minderwaardig voelen in de ogen van anderen en hun eigen aanblik in de spiegel niet meer kunnen verdragen. Met de expo Femmes Fatales, 11 portretten van vrouwen die kanker overleefden, wil Jurgen Rogiers ons laten kijken naar het zijn in plaats van de schijn. Hij toont ons de moed, de hoop, de schoonheid van het overleven en vooral van het leven, achter de littekens.
Door Christiane Thiry – foto’s Jurgen Rogiers – een eerbetoon aan Anne Lenfant
De schoonmoeder van Jurgen en de moeder van Isabelle, Anne Lenfant, overleed aan de gevolgen van kanker in maart 2015. Een agressieve kanker die haar het leven benam op 7 maanden tijd. Jurgen werd diep geraakt door de schaamte die ze voelde door de kanker. Ze had het gevoel dat haar vrouwelijkheid aan het wankelen werd gebracht en dat haar positie in de maatschappij in het gedrang kwam. De vermoeidheid ten gevolge van de chemo maakte haar afhankelijk van anderen.
In deze wereld waarin positivisme heerst, wenden we onze blik af van alles wat ons welzijn verstoort. Oppervlakkigheid regeert en laat weinig plaats over voor de menselijkheid die we zo hard nodig hebben. Kanker treft patiënten in het diepst van hun wezen, in hun lichaam en hun geest. De collateral damage is niet te overzien en veroorzaakt angst, schaamte, verwerping, onbegrip en onvermogen. Als je geraakt wordt door de ziekte, worden de ogen afgewend. Niet alleen de ogen van anderen, maar ook die van jezelf. Er is tijd nodig om te aanvaarden dat je lichaam en je gezicht veranderen, dat je je haren verliest en dat je met het zwaard van Damocles boven je hoofd moet leven…
Met zijn 11 portretten van vrouwen wil Jurgen Rogiers ons de andere kant van de spiegel laten zien. Hij wil de maatschappij confronteren met de realiteit van kanker zodat de blikken nooit meer afgewend worden… Integendeel, dat men deze vrouwen recht in de ogen durft kijken en bewondering opbrengt voor hun moed, hun vechtlust voor het leven, hun leven, en alles wat ze zijn. Jurgen ondervond het zelf: in contact met hen lijkt het leven nog mooier. Ze zijn doordrongen door een energie, namelijk levensenergie!
“Ik blijf een vrouw, zelfs zonder borsten. Mijn littekens zijn mooi, want ze betekenen dat ik overleefd heb…”
Tekst geschreven door Alex om vrouwen met kanker te overtuigen om deel te nemen aan het project:
“Dag meisjes,
Ik kwam in contact met Isabelle en Jurgen voor dit fantastisch project. Ze waren op zoek naar strijdsters zoals wij, en daarom leek het me fijn om jullie aan elkaar voor te stellen. Ikzelf werd sinds het begin van mijn ziekte gevolgd door een fotograaf. Ik had zoveel schrik van alles dat mijn lichaam zou overkomen, zoveel schrik om dood te gaan dat ik een spoor wilde nalaten van mezelf en van wat ik moest ondergaan.
Ik had er altijd al van gedroomd om gefotografeerd te worden door een professionele fotograaf, en toen dacht ik: het is nu of misschien wel nooit. Ik heb dus beelden van alle stadia van mijn ziekte. Ik wilde naakt gefotografeerd worden, ik wilde vastgelegd worden zoals ik was. Hij fotografeerde dus mijn buste, naakt, mét gezicht. Dit project was voor mij een therapie met beelden. Ik kon me er niet toe brengen om mezelf te bekijken in de spiegel, maar wel op foto. Ik kon dus op een andere manier opkijken tegen alle veranderingen (het verlies van mijn haar, het verlies van mijn borsten, de protheses, en dan niks meer), en er iets van maken dat me toebehoorde. Een manier om me mijn lichaam in constante metamorfose weer eigen te maken.
Ik wilde je dit vertellen omdat de foto’s me ontzettend veel deugd hebben gedaan, ook al was het zeker niet makkelijk om mezelf te zien zoals ik was. Maar het hielp me om alles te aanvaarden, om mezelf graag te zien. Om trots te zijn op alles wat ik had doorgemaakt, alles wat mijn lichaam moest verduren om er levend vanaf te komen. Ik besliste om de foto’s aan iedereen te tonen omdat ik wilde laten zien wat je met kanker moet doormaken. Dat niet alles roze is, zoals ons lintje, maar dat je ook krachten ontdekt waarvan je niet wist dat ze bestonden. Je ontdekt het leven vanuit een ander invalshoek, je kan ook lachen als je lichaam en je hart een bouwwerf zijn… Ik, die besliste om mezelf te laten deconstrueren en te leven zonder borsten, wilde getuigen over die keuze. Ik wilde aan de maatschappij tonen dat ik haar dictaten verwerp en dat ik vrij ben. Dat ik vrouw blijf, ook zonder borsten.
En dat mijn littekens mooi zijn, want ze betekenen dat ik overleefde… Als dit jullie wel iets zegt meisjes, ga er dan voor! Het is tijd dat de wereld ons ziet, naar ons kijkt!
Een hele dikke kus.”
Van 18 tot 23 oktober, SQUARE BRUSSELS MEETING CENTRE, Kunstberg, 1000 Brussel
Artikel verschenen in Psychologies Magazine