De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieert de mentale gezondheid als een ‘toestand van welbevinden waarin het individu zich bewust is van zijn of haar eigen mogelijkheden, kan omgaan met de normale spanningen van het leven, productief en lonend kan werken en in staat is een bijdrage te leveren aan zijn of haar gemeenschap’. Life coach Sophie Renoir is ervan overtuigd dat ‘de mentale gezondheid gebaseerd is op het bewaren van een balans tussen de positieve en negatieve emoties die zich dagelijks kunnen voordoen’. Heel wat alarmsignalen kunnen aangeven dat er iets fout zit met de mentale gezondheid: een permanente tristesse, hoofdpijn, slaap- of stemmingsproblemen, een drang naar alcohol, enzovoort.
Menopauze en mentale gezondheid : een foute cocktail
De menopauze is een ware emotionele rollercoaster en een van de meest voorkomende triggers van mentale gezondheidsproblemen. Stemmingswisselingen, angst, opvliegers, depressie of paniekaanvallen: stuk voor stuk zijn zij het gevolg van de hormonale omwentelingen die worden gekenmerkt door de daling van het oestrogeengehalte. Wat je ertegen doet? Je kan erover praten en je ervaringen delen, maar je kan ook een professional raadplegen. Je kan inderdaad baat hebben bij psychologische ondersteuning of medicatie en mogelijk ook bij een hormonale substitutietherapie (HRT).
De menopauze gaat eveneens gepaard met een ander psychologisch symptoom dat minder bekend is bij het grote publiek: de hersenmist. Je kan geen namen meer onthouden, je wordt steeds vergeetachtiger, je denken wordt verwarder. Uit onderzoek blijkt dat 60% van de vrouwen hier last van heeft in de menopauze.
Deze mentale waas houdt verband met de dalende oestradiolwaarden. De symptomen van dit fenomeen laten zich medisch opvolgen en kunnen verminderd worden door een beter stressbeheer, sporten en voldoende kwaliteitsvolle slaap.
Omena: je bondgenoot in de menopauze
Omena is een van de vele apps die specifiek focussen op het welzijn van vrouw. Hij richt zich specifiek tot vrouwen in de menopauze. De ondersteuning door deze app werd ontwikkeld door een team van gezondheidsprofessionals, waarbij gynaecologen, voedingsdeskundigen en diëtisten. Na het beantwoorden van een aantal vragen om je profiel vast te stellen, krijgt de gebruiker een persoonlijk adviesprogramma op basis van de vastgestelde symptomen. Zoals meditatieoefeningen voor opvliegers of bewegingsvideo’s om gewichtstoename tegen te gaan. De app is intuïtief, snel en gemakkelijk en kan worden gedownload in de Apple Store en Google Play.
Burn-out: een steeds groter wordende bedreiging
Steeds meer werknemers die onder een extreme druk actief zijn, krijgen te maken met een burn-out. De cijfers bevestigen dat dit stilaan een echt sociaal probleem wordt. Het RIZIV2 meldt op zijn website een toename van 43% van het aantal gevallen van arbeidsongeschiktheid tussen 2017 en 2022 (de laatst beschikbare cijfers), met daarbij 69% vrouwen. Uit het onderzoek van het RIZIV blijkt ook dat ongeveer 15% van de leeftijdsgroep 50-60 jaar te kampen krijgt met een burn-out (bron: Catherine Vasey, psycholoog). Een burn-out kan heel wat triggers hebben: een ingrijpende gebeurtenis, zoals een overlijden of ontslag, een angstig karakter, interpersoonlijke conflicten, allerlei psychische stoornissen… Maar ook de steeds hogere eisen van de werkplek. Een burn-out wordt gekenmerkt door bepaalde alarmsignalen, zoals een chronische vermoeidheid die niet weggaat door te slapen, rugpijn, slapeloosheid, hoofdpijn en prikkelbaarheid. Als die symptomen niet opgevolgd worden, kan er al snel een depressie ontstaan. Om dit te voorkomen raadt de website van Partenamut – het grootste Franstalige vrije en onafhankelijke ziekenfonds in België – aan met je huisarts of psychotherapeut een therapie uit te werken die de oorzaak of oorzaken van burn-out aanpakt. Vaak wordt hierbij gekozen voor cognitieve en gedragstherapie (CGT). Als de burn-out gepaard gaat met symptomen van depressie kan een eenmalige behandeling met antidepressiva worden gecombineerd met psychotherapie.
Mentale gezondheid dagelijks op peil houden
Veel vrouwen relativeren hun persoonlijke problemen en komen de menopauze zonder al te veel schade door, maar andere, kwetsbaardere profielen kunnen behoefte hebben aan hulp. Welk advies moet je hen geven? Life coach Claire Thomas: ‘De eerste positieve houding is om afstand te nemen en stil te staan bij jezelf. Wat is goed voor mij en wat wil ik bijvoorbeeld niet meer? Als je je leven een nieuwe draai kan geven, kan dit helpen om je mentale gezondheid terug te krijgen of te behouden.’
Want op je 50e kan alles nog. Zoals een opleiding volgen wanneer de problemen het gevolg zijn van je huidige beroepsleven. Voor de life coach houdt ‘leren omgaan met stress en je mentale gezondheid vrijwaren in dat je de hindernissen van je mentale welzijn wegneemt. Sessies mindfulness meditatie, yoga of ontspanning kunnen helpen om je geest tot rust te brengen.’ Als de opdracht te zwaar aanvoelt om in je eentje aan te pakken, kan het nodig zijn om een psycholoog of psychiater te raadplegen. Er kan ook een tijdelijke oplossing met medicatie worden voorgeschreven, in combinatie met bepaalde therapieën met positieve effecten. Cognitieve en gedragstherapie is effectief om de oorzaken van stress aan te pakken. NLP (neurolinguïstisch programmeren) is een van de oplossingen die vaak wordt voorgesteld en helpt om negatieve gedragspatronen te veranderen door het goede voorbeeld van anderen te volgen.
Hoewel bepaalde factoren die een nadelig effect hebben op de mentale gezondheid (zoals een pathologie of genetische oorzaken) moeilijk te corrigeren zijn, is het toch mogelijk om actie te ondernemen op het gebied van levensstijl. Door kleine gewoontes aan te nemen als onderdeel van je dagelijkse routine. Enkele voorbeelden? ‘Zelfcontrolesessies, waarbij je het glas als halfvol moet zien, zodat je niet alles mentaal gaat herkauwen’, aldus Claire Thomas. Het versterken van de mentale gezondheid gaat ook gepaard met regelmatige fysieke activiteit. Op die manier haal je baat uit de productie van endorfines, de hormonen die gelinkt zijn aan het gevoel van welbevinden en geluk. Dit gunstig effect van sporten – bij voorkeur in openlucht – op de geest zien we ook terug in de resultaten van een onderzoek dat in december 2023 werd gepubliceerd door de University of South Australia3. Bij de behandeling van symptomen van psychisch leed blijkt regelmatig sporten liefst 1,5 keer effectiever dan medicatie. Sporten bevordert ook de slaap, een belangrijk element van een goede mentale gezondheid die je ook onderhoudt via een goede sociale structuur. Je omringd voelen en het gevoel hebben dat er naar je geluisterd wordt, draagt bij aan je gevoel van welzijn. Dit wordt bevestigd door een onderzoek dat in 2011 werd gepubliceerd door de National Library of Medicine4. Daaruit bleek met name dat het onderhouden van sociale contacten na het 50e levensjaar een goede piste is naar een langer en gezonder leven. Niet alleen fysiek, met minder hoge bloeddruk, maar ook mentaal, met minder neiging tot depressie.
De leukste berichten van Fifty & Me in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Beeld © iStock