Een duurzame relatie. We dromen er allemaal van maar het wordt meer en meer een ideaalbeeld. ‘Liefde is altijd al een zeldzaam goed geweest maar in een tijd waarin alles top en leuk moet zijn komt een duurzame relatie onder druk te staan.’

Tekst Joke Van Caesbroeck

Gelukkig zijn met z’n tweeën, ik heb het gevoel dat het alleen is weggelegd voor anderen’, vertelt Maaike (37). ‘Het is niet dat ik geen mannen tegenkom. Meer zelfs, ik ben altijd weer heel hoopvol wanneer ik iemand nieuw ontmoet. Alleen voelt een relatie na verloop van tijd verstikkend. Ik weet niet hoe zij die er wél in slagen het doen.’

Kristelle (46): ‘Ik ben twaalf jaar getrouwd. Mijn gezin betekent alles voor mij maar ons liefdesleven is uitgedoofd. Ik mis het om mijn hart in overdrive te horen gaan, om te verlangen. Maar ik weet niet hoe ik dat moet terugvinden met mijn man.’

Duurzaamheid is volgens Dirk De Wachter, psychiater en auteur van Liefde, dan ook een van de grootste uitdagingen voor koppels vandaag de dag. ‘We leven in een tijd van verbrokkeling, waarin alles voorbij­gaand lijkt te zijn. De continuïteit is zoek. Dat hoeft niet per se een probleem te zijn – in mijn boek probeer ik daar ook niet moraliserend over te doen – maar vast staat wel dat heel wat mensen zich daar vragen bij stellen.’

Volgens het lijstje

Maar laten we beginnen bij het begin. Bij wat we nu precies verwachten van een levenspartner en een liefdesrelatie. Zijn we niet te perfectionistisch? ‘Eigenlijk is dat naast de kwestie’, vindt De Wachter. ‘De weg naar liefde zit niet in het voldoen aan verwachtingen. De denkbeeldige lijstjes van sommigen, boordevol kenmerken waar hun partner aan moet beantwoorden, sluiten aan bij de consumptiemaatschappij van vandaag. Alleen zijn die Hollywoodiaanse verwachtingen net een tegenrecept voor de liefde.’

‘Ik heb zelf ook geen voorschriftenboekje voor ware liefde, we moeten dat geïdealiseerde verwachtingspatroon net loslaten. Opkijken naar Hollywoodkoppels is waarschijnlijk iets van alle tijden maar vandaag de dag komt het dankzij de technologie en media veel dichterbij. Het beïnvloedt vooral het beeld van jongeren die vandaag opgroeien met die sprookjes – die dus helemaal geen sprookjes zijn.’

‘Want allemaal mooi om naar te kijken maar van duurzaamheid is er maar zelden sprake.’ Ook dichter bij huis zijn relatiebreuken en echtscheidingen schering en inslag. ‘Wie ben ik om dat goed of af te keuren’, zegt De Wachter. ‘Waar ik wél een duidelijke mening over heb zijn de gevolgen voor de kinderen. Het einde van een relatie betekent nog té vaak dat ook de zorg voor hen op de achtergrond verdwijnt. Ouders worden in zo’n situatie soms egocentrisch en vergeten dat duurzame lief­de voor de kinderen wél een must is. Met soms grote schade tot gevolg.’

Romantiek als voorwaarde?

‘Het idee om een engagement aan te gaan maakt me bang’, geeft Maaike toe. ‘Het voelt alsof ik een stuk van mezelf moet afgeven. Ik vraag me ook af of vrouwen vandaag de dag nog op dezelfde manier relaties moeten aangaan als hun moeders en grootmoeders.’
Lieven (43): ‘In de tijd van onze ouders twijfelde zelden iemand aan zijn relatie. Maar vandaag ziet de wereld er anders uit. We hebben geen vertrouwen meer in instellingen, waarom zouden we dat wél nog hebben in het koppel? Iemand ontmoeten is in deze tijden van gespecialiseerde websites geen enkel probleem. Maar wat na dat eerste etentje, of die eerste nacht? Het is moeilijk om de volgende stap te nemen. We zijn zo voorzichtig geworden, hebben schrik om ons te snel in iets te storten. Het lijkt wel alsof we allemaal voor onbepaalde tijd op proef willen blijven, tot alles uiteindelijk vervliegt.’ Liefde is vandaag de dag een noodzaak in een relatie, maar dat was lang niet altijd het geval.

De Wachter: ‘Met romantiek als voorwaarde zijn relaties veel complexer geworden. Gedoemd om te mislukken eigenlijk. En toch willen we het allemaal: iemand aan wie we ons kunnen hechten, een liefdevolle relatie die blijft duren.’ Hebben we schrik gekregen? Zijn we banger dan vroeger om onszelf kwetsbaar op te stellen, om ons volledig in de liefde te ‘smijten’? ‘We zien die gemediatiseerde liefde mislukken en vrezen dat ons dat ook zal overkomen’, vertelt De Wachter. ‘We durven geen risico’s meer te nemen, ons niet meer ten volle in de liefde te storten. En laat dat net een voorwaarde zijn voor duurzame lief­de, het aandurven om in het diepe te springen. Of zoals Leonard Cohen het bezingt: ‘I stepped into an avalanche, it covered up my soul’.

Gewoon stilstaan

Te veel werk, te veel druk. Het zijn vaak gehoorde liefdeskillers. ‘Nochtans hebben we nog nooit zo weinig moeten werken en nog nooit zo veel vrije tijd gehad’, vertelt De Wachter. ‘Het gaat over veel méér dan werkdruk alleen, die er uiter­aard wel is. Maar de vrije tijd die we hebben stampen we vol met activiteiten. Want we moeten toch vooral genieten en alles moet top en leuk zijn. Maar het leven is helemaal geen pretpark. We worden overprikkeld en lopen onszelf voorbij.’

‘We durven niet meer gewoon stil te staan, bij het leven én bij de liefde. Nochtans is dat nodig. In mijn boek schrijf ik het letterlijk: liefde is ook samen stil kunnen zijn, samen niks doen, eens gewoon in de zetel zitten of buiten naar de zon kijken die ondergaat. En gewoon aanvaarden: dit is het en verder hebben we elkaar op dit moment niet veel te zeggen.’

Artikel gepubliceerd in Psychologies n°54
www.psychologies.be/nl