Brailleliga waakt over het ethisch aspect
Michel Magis staat sinds 2012 aan het hoofd van de Brailleliga. Hij erkent zonder aarzelen dat schenkingen en legaten van strategisch belang zijn voor zijn vereniging: ‘Alle bestuursniveaus in acht genomen, worden wij voor 25% gesubsidieerd. De schenkingen en legaten vertegenwoordigen 60% van onze inkomsten. Het saldo wordt bepaald door onze eigen inkomsten en in het bijzonder door onze jaarlijkse tombola.’ Globaal bekeken is dit een relatief stabiele situatie, maar de componenten veranderen. ‘Zo hebben wij vastgesteld dat het aantal duo-legaten fors is toegenomen in vergelijking tot de klassieke legaten.’
Het duo-legaat is met andere woorden ultrabelangrijk voor de financiële gezondheid van de Brailleliga. ‘Maar’, zo beklemtoont Michel Magis, ‘het is geen wondermiddel en wij hechten ook zeer veel aandacht aan het ethisch aspect.’ Het ethisch aspect? ‘Ja. Het is belangrijk dat het duo-legaat wordt toegepast op een manier die conform is aan de geest van de wet.’ De Brailleliga stelt namelijk vast dat in bepaalde gevallen de keuze voor het duo-legaat vooral wordt ingegeven door één doel: ervoor zorgen dat het ‘andere’ lid van het duo – de privébegunstigde – geen successierechten moet betalen.
De wetgever heeft geen verdeelsleutel vastgelegd die de erflater moet gebruiken bij het verdelen van zijn bezittingen. Als de heer Zusenzo zijn verpleegster wil bevoordelen, zonder dat zij bezwijkt onder de successierechten, kan hij zich alleen al om deze reden aangetrokken voelen tot het duo-legaat want – we herhalen het nogmaals – het is het goede doel dat de successierechten betaalt. Die van zichzelf en van de andere partner. ‘Dat sommigen om louter economische redenen voor deze techniek kiezen, zadelt mij op met een dubbel probleem’, aldus Michel Magis. ‘Eerst en vooral op financieel vlak. Als er te weinig overblijft voor ons of voor de andere verenigingen die in het testament zijn opgenomen, zoals dit af en toe het geval is, kan het gebeuren dat het voorstel niet interessant is voor ons. In dat geval kunnen we niet anders dan het legaat te weigeren.’
En het ander probleem? ‘Ik gaf het al aan: dat is ethisch. De erflater moet een duo-legaat opstellen dat een band heeft met de vereniging die hij wil helpen. De keuze moet geboren worden uit persoonlijke redenen en niet uit louter technische.’ Lees ‘financiële’, want sommigen aarzelen niet om te gaan marchanderen om te kijken welke verenigingen het duo-legaat zullen aanvaarden, ook al is hun eigen deel (heel) klein. ‘Het is duidelijk dat wij nooit een legaat zullen weigeren dat ons 10.000 of 5000 euro oplevert, omdat wij dat geld nodig hebben’, aldus Michel Magis. ‘Onze diensten voor visueel gehandicapte personen zijn namelijk gratis. Maar het is belangrijk om te weten dat er een grenzen bestaan: niet enkel financieel, maar ook ethisch.’ Het duo-legaat is dus geen mirakeloplossing. Trouwens: zij die de neiging hebben om er misbruik van te maken, zouden het systeem kunnen laten ontsporen. Het zou niet de eerste keer zijn dat FOD Financiën van zijn waarnemers te horen krijgt dat er een misbruik opduikt, dat soms met een eenvoudig rondschrijven kan worden gecorrigeerd. Met alle gevolgen van dien en schade voor iedereen, ook voor wie niet verder doordenkt.
Leger des heils op een nieuwe basis
Het is niet uw dienaar die dit zegt, maar wel majoor Noélie Lecocq. Zij bewaakt de financiën van deze internationale organisatie die 150 jaar geleden in de armste wijken van Londen geboren werd. ‘We hebben enkele jaren geleden een fondsenwerving opgestart en 3 of 4 jaar geleden ook een medewerkster aangetrokken die gespecialiseerd is in fundraising.’ Dit gebeurde onder impuls van nieuwe bewindspersonen aan het roer bij het Leger des Heils in België. Zij deden heel wat ervaring op in het buitenland, met name bij de herintroductie van het Leger des Heils in Rusland en Tsjechië. Daar moesten ze vanaf nul vertrekken om fondsen te verzamelen. ‘Dankzij hun ervaring hebben we onze acties naar het publiek nieuw leven ingeblazen.’
Er diende vanaf een nieuwe basis gestart ‘omdat we vaststelden dat andere organisaties succesvol waren met deze nieuwe technieken. Wij hadden die trein gemist.’ Deze wake-up-call vertaalt zich onder meer in een leuke website die vooral op schenkingen en legaten focust. Het Leger des Heils hangt voor 95% af van schenkingen en legaten. Zij krijgt geen subsidies, behalve dan voor sociale werken. De beide Gemeenschappen van het land en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel komen tussen in de personeelskosten van de opvanghuizen als ook in de sociale dienstregeling van de vereniging.
Hoewel het Leger des Heils altijd legaten heeft gekregen, ‘stel ik vast dat het duo-legaat nog niet bij iedereen bekend is, ook al raden de notarissen ze voor sommige gevallen steeds vaker aan’, aldus nog Noélie Lecocq. ‘Hopelijk zal de aanwezigheid sinds dit jaar van het Leger des Heils in testament.be (www.testament.be) het publiek dat onze vereniging wil steunen hopelijk beter informeren.’ Zoals heel wat andere goede doelen aanvaardt het Leger des Heils alle giften, dwz. ook niet-financiële schenkingen: auto’s, kleding, huishoudtoestellen, kunstwerken. Dit soort schenkingen dient evenwel een link te hebben met het maatschappelijk doel van het Leger des Heils. In het omgekeerde geval ‘wordt het verkocht’. Wat dat betreft, aldus Noélie Lecocq, ‘zijn wij op zoek naar een expert die ons kan informeren over de waarde van enkele schilderijen in ons bezit.’
De rechtschapenheid van het Leger des Heils staat buiten kijf en steunt op de wetenschap ‘dat wij voornamelijk actief zijn in het veld. De mensen kennen ons, omdat ze ons zien in de straten en omdat wij sociaal actief zijn voor mensen in nood.’ Het nadeel is ‘dat wij te weinig vooruit kijken. De nieuwe initiatieven, de nieuwe website, testament.be zullen ons helpen om onze activiteiten meer in de kijker te plaatsen. De notarissen spelen daar een belangrijke rol in’, erkent Noélie Lecocq. Bijvoorbeeld door het duo-legaat, al worden ‘steeds meer legaten verdeeld over verschillende verenigingen en dit volgens de wensen van de overledene en diens ervaringen.’ Voor Noélie Lecocq dient het duo-legaat ‘gepromoot. Het bespaart de erfgenamen heel wat belastingen en zorgt ervoor dat verenigingen een deel van het legaat krijgen, hoe klein dat ook is.’ Maar dit zonder voorbij te gaan aan het traditionele legaat waar erkende verenigingen voordelige successierechten genieten.