Oplichterssyndroom of imposter syndroom
Je hebt het gevoel dat je mensen voor de gek houdt. En dat als je een compliment krijgt voor je prestaties, dat ze dat maar zeggen om jou goed te doen voelen. En als je dan een keer succes hebt, dan is dat vast toeval. Maak je een kleine fout? Dan is dat hét bewijs dat je het inderdaad niet kunt. Succesvolle zakenmensen hebben dan weer vaak het gevoel dat ze elk moment ‘ontmaskerd‘ kunnen worden en iedereen doorkrijgt dat ze eigenlijk maar gewoon iets aan het doen zijn. Je hoort het al: het oplichterssyndroom is een veelvoorkomende druk die voor veel stress kan zorgen.
Verwachtingspatronen
Psychologen Suzanne Imes en Pauline Rose Clance deden in 1978 voor het eerst onderzoek naar dit fenomeen, dat in ook wel het imposter syndroom wordt genoemd. Daarbij ontdekten ze dat het vaker voorkomt bij vrouwen die hoog presteren. Dat vrouwen er meer last van hebben komt deels door culturele verwachtingspatronen. Een andere oorzaak is biologisch: vrouwen hebben slechts 10 procent van het testosteron van mannen, een hormoon wat je emoties kalmer kan maken.
Volgens de onderzoekers ligt de oorzaak vaak in de kindertijd. Dat kan om verschillende redenen: zo kan je zijn grootgebracht als het perfecte kind dat overal goed in is. Slaag je een keer niet in iets, voelt dat als een grote fout. Of, en deze komt vaak voor bij gezinssituaties met meerdere broers en/of zussen: kinderen krijgen vaak een etiket opgeplakt. Broer heeft een echte wiskkundeknobbel, zus heeft dan weer een goede talenknobbel. Haalt zus ook eens een reeks goede punten op wiskunde, dan strookt dat niet met de verwachtingen en kan dat voor frustratie zorgen. Een derde context is te weinig waardering in de kindertijd. Door deze oorzaken, naast andere oorzaken die nog niet volledig ontdekt zijn, worden persoonlijkheidskenmerken zoals neuroticisme en perfectionisme ook in verband gebracht met het oplichterssyndroom.
Wat te doen tegen het oplichterssyndroom?
Het oplichterssyndroom kan veel gebieden van je leven beïnvloeden, maar voor veel mensen heeft het vooral invloed op hun werk. En daardoor gaat veel talent verloren. Herken je jezelf in dit syndroom? Besef allereerst dat je niet de enige bent. Erover praten kan dus zeker voor herkenning zorgen. En onderzoek waar dat stemmetje in je hoofd vandaan komt die je vertelt dat je iets niet kan. Ga ermee in discussie en geef het tegenargumenten waarom je het wel gewoon kan. Tot slot: besef dat je fouten mag maken en ga er gewoon voor. Grijp een nieuwe kans aan en laat je niet weerhouden. Twijfel is een onderdeel van het menselijk wezen en alleen al dat accepteren is een heel belangrijke stap. Merk je dat het je dagelijks leven nog steeds in de weg zit? Wees dan niet bang om een coach om hulp te vragen of misschien een zelfhulpboek te lezen om je extra inzicht te geven.
De leukste berichten van Fifty & Me in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Beeld © Shutterstock