Na “Le concert” en “La source des femmes” tekent Radu Mihaileanu een nieuw meesterwerk met de herwerking van het boek “The History of Love” van Nicole Krauss. Zijn tedere, trieste en grappige film – vanaf vandaag in de filmzalen – is een lange liefdesverklaring… Maar ook een belofte: dat humor en liefde altijd de sterkste wapens zullen zijn! Een gesprek met een regisseur die zijn hart in dit werk legde.
Waarom “The History of Love”?
Radu Mihaileanu : Ik heb altijd militante films gemaakt. Ceausescu en het virus van de dictatuur achtervolgen me nog steeds, ondanks mijn naïef gevoel van vrijheid. De ergste crisis die de mensheid vandaag treft – en die alle andere crisissen veroorzaakt – is volgens mij dat we niet meer van een ander kunnen houden. We leven in een tijdperk waarin de liefde voor onszelf triomfeert over de levensinvulling om plezier en voldoening te vinden in het goed zijn voor anderen, in het geloven in anderen. Soms lijkt de liefde wel iets ouderwets, vernederend, klunzig, “conservatief”. Ik hou ervan om die utopische dinosaurussen te verdedigen die strijden voor het gevoel van verliefdheid, voor liefde die alles helpt overleven.
Het project kwam op me af via mijn twee producenten: Marc-Antoine Robert en Xavier Rigault. Ze stelden me voor om het boek van Nicole Krauss te verfilmen. Ik kreeg het drie jaar geleden van een vriendin. Ik vond het een goed boek, maar het kwam niet meteen in me op om het te verfilmen, ook al leunt het dicht aan bij mijn leefwereld. Ik herlas het boek deze keer dus met meer aandacht voor het complexe, gedestructureerde en literaire verhaal dat veel vragen over filmtaal opriep. Omdat ik weer enthousiast werd van het boek, vroeg ik bedenktijd. Wat essentieel is, is nadenken hoe je het verhaal binnenkomt en hoe je de twee à drie parallelle geschiedenissen organiseert. En hoe ik het geschikt kon maken voor een film zonder de identiteit en de kracht van het boek oneer aan te doen.
————————————————————————————————————————————————————————————
Het boek wist me te verleiden door de taal en de thema’s die me nauw aan het hart liggen, en die appeleren aan wie ik ben: naast humor en identiteit gaat het over overleven en het idee van menselijke waardigheid. Met andere woorden: de film stelt je de vraag hoe je overeind blijft als de collectieve en je individuele geschiedenis je bijna vernietigen. Vandaar het thema van de zondvloed die alle personages van de film treft, zelfs de lichtste en grappigste. Het is een totale tragedie. Het thema van de zondvloed komt regelmatig terug, vergezeld van een muzikaal thema (koperblazers) waarin je als het ware voelt dat het leven wordt verscheurd als bij donderslag – om vervolgens beter herboren te worden. De zondvloed is nauw vervlochten met het thema van overleven. Trouwens, één van de personages is iemand die alles overleefd heeft. Hij lijkt op mijn vader die 95 jaar oud is en alles heeft meegemaakt. Het Roemeense extreem-rechts van voor de oorlog, het nazisme, een concentratiekamp, het stalinisme, Ceausescu, immigratie, … Zoals het personage Leo, die ook de kracht heeft om telkens opnieuw op te staan dankzij de liefde, wordt mijn vader gedreven door liefde voor mensen en voor het leven. Hij is in staat tot de grootste gekkigheid omdat hij de bodem heeft gevoeld en omdat hij altijd gered is geweest van de zondvloed door humor en de liefde van anderen. Hij draagt tragedie in zich maar ook dat fantastische tegengif dat hem redde van de het water. De Lamed Vovnik, die in verband wordt gebracht met de Messias, is één van de 36 wijzen die de Aarde op hun schouders dragen. De Joodse mythologie berust op de verwachting van de Messias. Het draait om het wachten en niet om het feit of hij al dan niet komt. Je kan je elke dag verbeteren in afwachting van die afspraak die tot in de eeuwigheid wordt verzet. In de film is het een kleine jongen die denkt dat hij de redder van de wereld is door de Aarde op zijn schouders te dragen.
Drama of komedie?
RM: Humor is mijn uitlaatklep om te overleven. Humor maakt deel uit van onze identiteit, van onze joodse en familiale tradities, humor is een wapen tegen de dictatuur en heeft mijn lot als immigrant verzacht. In Roemenie hebben we de waanzin overleefd dankzij humor. Je vindt het overal terug in de Joodse tradities. Het lag dus voor de hand – en het boek loopt ervan over – dat ik de verhalen en de personages alleen tot leven kon wekken met humor als een gek verlangen om te houden van mensen en het leven. Humor als geestesgesteldheid die de dood overwint, humor als een ark die je redt van de zondvloed. Het was dus onontkoombaar om de film het ritme te geven dat zo eigen is aan humor. En dat Leo die humor van de wanhoop had. Net zoals hij moesten ook Bird en Alma grappig zijn, ik wilde dat ze zich zouden verdedigen tegen tegenspoed met geestigheid. Voor mij zijn liefde en humor de nobelste manieren om te zeggen “ik leef”.
Synopsis
Er was eens een jongen, Léo, die van een meisje hield. Hij beloofde haar gedurende haar hele leven aan het lachen te maken. Ze werden gescheiden door de Wereldoorlog, maar Léo overleefde alles om haar terug te vinden en zijn belofte waar te kunnen maken.
Vandaag de dag woont de tiener Alma in Brooklyn. Ze ontdekt voor de eerste keer de liefde. Niets lijkt Léo aan Alma te linken. En toch …
Van het Polen in de jaren ‘30 tot Central Park vandaag reist het manuscript van het boek «The History of Love » door de tijd en over de continenten heen om hun beide lotsbestemmingen te verenigen.
“The History of Love” van Radu Mihaileanu is vanaf nu te zien in de cinema!