Vrouwelijke oerprincipes zoals duurzaamheid, sharing en de kracht van samenwerking zijn weer helemaal aan de orde. En net die eigenschappen maken de sterkte van KVLV, het grootste vrouwennetwerk van Vlaanderen. Een inspirerend gesprek met voorzitster Nik Van Gool over de kracht van vrouwen.
Door Anne Wislez
‘Als het moeilijk gaat, zoeken vrouwen samen naar mogelijkheden. Volgens mij is dat een constante doorheen de geschiedenis’, zegt Nik Van Gool. ‘KVLV is ontstaan in 1911, net voor de oorlog; vrouwen hebben zich toen verenigd om sterker te kunnen staan in tijden van crisis. Ook toen ik werkte in ontwikkelingslanden heb ik gezien dat vrouwen in moeilijke situaties de zaak samen aanpakten, bijvoorbeeld door samen te werken in coöperaties. Dat is hier in het Westen anders, bij ons denken vrouwen wanneer ze een probleem hebben dat ze het allemaal zelf moeten zien op te lossen. Ik probeer vrouwen weer te stimuleren om collectief te denken. Dat lijkt me ook het grote belang van vrouwennetwerken.’
Er wordt wel eens gezegd dat vrouwen katalysatoren van verandering zijn. Herken je dat?
Nik Van Gool: ‘Absoluut. Transitie en veranderingen gebeuren doorheen vrouwen. Ze ploeteren en wroeten als het ware de aarde om zodat de bodem klaar is voor verandering. Dat gebeurt vaak onzichtbaar en dat kan frustrerend zijn. Maar ze doen het wel. Het zijn de vrouwen die het eerst aanvoelen wanneer iets niet meer werkt, op relationeel vlak, opnancieel vlak, in de groep … Vrouwen voelen snel aan waar er nood aan is, of wanneer iets uit balans is geraakt. Zo is KVLV ook groot geworden, doordat we de noden zagen in de samenleving en ze wilden aanpakken. Bijvoorbeeld rond kinderopvang, ouderenzorg, kraamzorg of “oppaszieke kinderen” die zijn ontstaan uit de moederschoot van KVLV, omdat wij als vrouwen aanvoelden dat er een probleem was, niet alleen voor mij, maar ook voor jou en de anderen. Idem dito voor mantelzorgers, asielzoekers, voedselverspilling en zoveel andere thema’s die we tegenkomen. Nu zijn we bijvoorbeeld ook bezig met de bewustmaking van onze ecologische voetafdruk of de herstelbaarheid van producten.
We denken constant: laten we de energieën bundelen en samen oplossingen zoeken. Zo zijn we uitgegroeid tot een sterke organisatie van meer dan 95 000 leden, met 950 plaatselijke groepen, 52 000 activiteiten per jaar. KVLVmaakt deel uit van Ons, een netwerk dat tien vzw’s groepeert die uit onze vereniging ontstaan zijn en die vrouwen ondersteunen in alle facetten van het leven. Er wordt niet zo vaak over ons en Ons gesproken, maar wij doen ontzettend veel. Onze troef is ons grote netwerk: als het nodig is, kunnen wij heel veel vrouwen mobiliseren.’
Nik Van Gool,voorzitster van het grootste vrouwennetwerk van Vlaanderen, KVLV, Vrouwen met vaart.
Ik val zelf van mijn stoel als ik hoor wat jullie allemaal ondernemen. Hoe vreemd dat dat niet beter geweten is …
NVG: ‘Vrouwen doen sowieso een heleboel dingen die nauwelijks opgemerkt worden. Vrouwen doen in hun dagelijks leven, elke dag, in stilte ontzettend veel. Ze beseffen vaak zelf niet hoeveel, en hen bewust maken van wat ze doen, hoe krachtig ze zijn, is trouwens ook een van onze doelstellingen. Vrouwen lossen preventief veel op waardoor zaken niet uit de hand lopen. Dat maakt volgens mij ook deel uit van “vrouwelijk leiderschap”. Het is tijd dat we die meer feminiene kwaliteiten, zoals aanvoelen dat iets uit balans komt, meer in de vitrine durven zetten. Als je enkel in actie schiet als het euvel al geschied is en je preventie onvoldoende valoriseert, dan stapelen de problemen zich op, tot het te veel is en je een burn-out krijgt. Als je jezelf en het geheel gaandeweg verzorgt en alert bent voor de signalen van disbalans, dan voel je je veel beter en ga je langer mee.’
Zijn we te hard gefocust geweest op groei, vooruitgang, individueel succes, zogenaamde ‘mannelijke’ waarden?
NVG: ‘Er is een tijd geweest dat meer masculiene waarden veroverd moesten worden – ik noem het bewust masculiene waarden, omdat er ook veel vrouwen zijn die ze belichamen en ik niet wil polariseren. Die economische, rationele, prestatiegerichte manier van in de wereld staan is erg dominant in onze samenleving. Veel vrouwen hebben zich daar aanvankelijk mee geïdentificeerd. Ook ik dacht dertig jaar geleden veel meer vanuit die waarden. Ik heb een tijd in de politiek gezeten, dat is een wereld die daar helemaal in past. Ieder voor zich. Maar dan begin je te denken: is dit het nu? Ik wil niet alleen in mijn hoofd zitten en een imago “hooghouden”. Ik wil in mijn lijf zitten, me verbinden met mensen en dingen, en authentiek leven. Bij de eeuwwisseling werd gezegd dat dit de vrouwelijke eeuw zou worden. Maar als dat werkelijk zo is, dan is er nog veel werk aan de winkel.’
Is het tijd om de wat vergeten feminiene waarden te herontdekken?
NVG: ‘Ja, het voelen, de intuïtie, het hart, het verbinden en samenwerken … Dat zijn zaken die gelukkig weer belangrijker worden en die ons echt gelukkig maken. Ik zie dat ook sommige mannen daar voortrekker in zijn. Hoe kunnen mannen en vrouwen samenwerken om die feminiene waarden weer ingang te doen vinden in het openbare leven? Dat is de vraag. Het is nodig om weer evenwicht te creëren.’
Leven we te veel in ons hoofd?
NVG: ‘Daar zijn we ook altijd op gehonoreerd: studeren, nadenken, goede ideeën hebben, slim zijn. Wat we voelen is van veel minder belang. In onze yogasessies vragen we soms aan vrouwen: wat voel je? Ik voel niks, antwoorden veel vrouwen dan. We moeten opnieuw leren voelen. Wat voel je op dit moment? Wat voel je bij dit gesprek? Ik zie en voel nu dingen die ik vijf jaar geleden niet gemerkt zou hebben.
Ik heb een reis gemaakt naar Compostela waarbij ik vooraf niks vastgelegd had en die ik bewust in stilte gelopen heb, en dat heeft in mij veel veranderd. Ik heb geleerd om te verstillen en te observeren, om niet te plannen en te denken. Wat een rijkdom. Het feit dat zo’n tocht naar Compostela tegenwoordig zo populair is, zegt veel over wat we niet vinden in ons dagelijks leven. Het gaat om deconnecteren en weer lijfelijke sensaties voelen. Dat is zo’n interessante ervaring. De regen voelen, de kou, honger, de zon, de mooie taferelen zien onderweg … Maar ook je zorgen waarnemen, je verlangens, je kracht, je door-zettingsvermogen. En die vindingrijkheid in jezelf, dat gevoel van: wat er ook gebeurt, ik kom er wel. Al is het dat ik bij een boer moet gaan aankloppen en vragen of ik in zijn stal mag slapen, maar geraken zal ik er.’
Vrouwen worden soms ook ‘hoedsters van leven’ genoemd: in het verleden gaf een vrouw ook vaak letterlijk haar leven voor het nageslacht.
NVG: ‘Volgens mij is daarom dat verlangen naar duurzaamheid bij vrouwen nog meer ingebakken. Zij hebben voeling met dat oerinstinct van: mijn nageslacht loopt hier gevaar. Dit klopt hier niet, waar zijn we mee bezig? Ik merk ook dat vrouwen reageren om de eenvoudige reden dat zij concreet aanvoelen dat ze de eisen die ze opgelegd krijgen, niet meer kunnen bolwerken. Ze beseffen: jongens, dat lukt hier echt niet meer. Het feit dat er zoveel burn-outs zijn is een teken aan de wand. Dat moeten we durven zien. En dan moeten we onszelf de vraag durven stellen: en wat wil ik eigenlijk in dit alles? Wat is mijn missie?’
Durven vrouwen zich ook echt uit te spreken bij elkaar?
NVG: ‘Ja, al moet je er wel de ruimte voor scheppen. Ik heb bewust tijd gemaakt om te kunnen praten met topvrouwen, vertegenwoordigsters van de agrosector, en daar werden zaken besproken die nooit gezegd zouden zijn met mannen erbij. Mannen willen de zaak meestal oplossen: toch nog investeren, toch nog krediet aanvragen en proberen. Vrouwen zeggen gemakkelijker hoe het is. Ze zien dat het systeem niet meer werkt, dat het op lange termijn nergens naartoe gaat. En ze spreken dat uit, ook als het moeilijk gaat: twee bedrijven verder is er een deurwaarder gekomen en die heeft alles meegenomen. Of: ik weet niet meer hoe ik schoenen moet kopen voor mijn kinderen in september. Of: ik voel mij zo klein omdat we niet gehaald hebben wat we wilden. Ik voel me niks meer waard, ik ben onzeker, ik denk aan zelfmoord … Dat soort gesprekken krijg je onder vrouwen als je naar de diepte durft gaan. Dat zijn zaken waar ik van wakker lig. Omdat ik technisch geen oplossing heb op dat moment. We zijn nu aan het uitproberen hoe wij die vrouwen met onze organisatie kunnen ondersteunen. Hoe kunnen wij hen bijvoorbeeld de moed geven om te stoppen in plaats van door te gaan en eraan onderdoor te gaan.’
Artikel gepubliceerd in Psychologies