Altijd & overal beschermd tegen de zon

Eén Belg op twee beschermt zich onvoldoende tegen de zon tijdens de vakantie en dit terwijl de meest voorkomende kankers – de carcinomen die na 50 jaar opduiken – het gevolg zijn van langdurige en aanhoudende blootstelling, en dit zelfs zonder één enkele zonneslag. Crèmes, hoeden, brillen en parasols zijn dus het hele jaar door welkom en aanbevolen.

Door Isabelle Blandiaux

Euromelanoma, het netwerk van Europese dermatologen, heeft zoals elke lente zijn nieuwe preventiecampagne tegen huidkanker gelanceerd. Een meer dan nuttig initiatief, want deze kanker is het meest verspreid op het Oude Continent. Zo worden in België elk jaar liefst 22.000 nieuwe gevallen vastgesteld. Een goede preventie is cruciaal voor de genezingskansen die groter worden naarmate de diagnose sneller gesteld wordt.

Men onderscheidt twee soorten huidkankers. De melanomen komen het minst vaak voor, maar zijn het ergst. Zij zijn vaak het resultaat van korte en intense blootstellingen aan de zon met brandwonden. De carcinomen worden doorgaans veroorzaakt door frequente en continue blootstellingen die een cumulerend effect hebben. Deze worden vooral gedetecteerd na het 50^e levensjaar wanneer de ‘quota’ van individuele blootstelling aan de zon als het ware zijn overschreden (dit hangt ook af van het huidtype en de al dan niet aanwezigheid van moedervlekken).

De door Euromelanoma dit jaar bestelde enquête werd door La Roche-Posay en Ipsos uitgevoerd bij 13.561 Europeanen van 15 tot 65 jaar en dat in 17 Europese landen. De resultaten geven aan dat de risico’s op de blootstelling aan de zon over het algemeen onderschat worden. Zo’n 40% van de Europeanen beschermen hun huid niet buiten de vakantieperiodes. Belgen scoren zelfs nog slechter dan dit gemiddelde: 48%. Dit gedrag inspireerde tot het thema van de campagne 2016: ‘De zon schijnt overal, niet alleen op het strand’. Lezen in de tuin, een luchtje scheppen op het terras, buiten werken of wandelen in open lucht: minder dan 6% van de deelnemers aan de enquête is van oordeel dat men zich het hele jaar door moet beschermen. Onder bescherming wordt verstaan: onnodige blootstelling aan UV-stralen vermijden, een zonnebril en beschermende kledij dragen en zonnecrème gebruiken.

Bovendien beschermt 46% van de Belgen zich enkel op warme dagen terwijl 14% nooit een zonnecrème gebruikt. Wat hun kinderen betreft daarentegen gebruikt 95% van de ouders altijd of toch zeer vaak UV-filters. ‘Indien iedereen zich in alle omstandigheden zou beschermen zoals men dit op het strand doet, zouden er elk jaar veel minder huidkankers worden vastgesteld’, pleit arts en dermatoloog Thomas Maselis. ‘Zelfs als het koud is, kan zonnestraling de huid beschadigen.’

HOU DIE MOEDERVLEKKEN IN DE GATEN

Vroegtijdig opsporen is essentieel om de alarmerende toename van deze kanker tegen te gaan die een wereldwijd probleem is, want vandaag bedraagt de kans op een huidkanker 1 op 75. Toch weet amper 1 Belg op 3 waarop te letten en dat terwijl een diepgaand onderzoek niet hoeft. Een waakzaam oog volstaat.

De lichaamszones waar de melanomen opduiken, komen niet overeen met de plaatsen waar het lichaam het meest aan de zon is blootgesteld. Zo manifesteert de ziekte zich bij de vrouw dikwijls op de onderste ledematen terwijl dat bij de man vooral op de romp gebeurt. In 15 tot 20% van de gevallen ontwikkelt het melanoom zich op een moedervlek. In de andere gevallen gebeurt dit op een gezonde huid onder de vorm van een klein gekleurd vlekje dat op een moedervlek lijkt.

5 LETTERS: ABCDE

Elke verandering van vorm, kleur of afmetingen van een moedervlek dient als een alarmsignaal te worden geïnterpreteerd.

• ASYMMETRIE : Een stukje van de moedervlek verandert van uitzicht en ziet er helemaal anders uit dan de andere. 
• BORDER: De randen van de moedervlek worden onregelmatig, de pigmentatie breidt zich soms zelfs uit tot de huid. 
• COLOR : De kleur van de moedervlek krijgt een onregelmatige kleur; er ontstaan zones zonder pigmentatie.
• DIAMETER : De afmetingen van de moedervlek nemen toe en worden groter dan 6 mm.
• EVOLUTIE: Het dynamische criterium van de evolutie van een moedervlek verschilt van de hiervoor opgesomde criteria.

EENVOUDIGE PREVENTIE

De beste behandeling van een melanoom is en blijft de preventie. Dit houdt in dat men zich op een verstandige manier blootstelt aan de zon en de heetste momenten van de dag (12 tot 16 uur) vermijdt, goede zonnecrèmes gebruikt met een index hoger dan 15, crèmes die beschermen tegen UVA en UVB, en kledij draagt die goed bedekt en een hoofddeksel zodra de blootstelling toeneemt.

Extra voorzichtigheid is geboden voor kinderen en personen met een lichte huid. Het zijn inderdaad de zonneslagen – en vooral degene die men tijdens zijn jeugd heeft opgelopen – die het risico op melanomen vergroten. Rustig en progressief bruinen heeft daarentegen een gunstig effect omdat er een UV-scherm wordt gevormd en het risico op zonnebrand afneemt. Maar zelfs als men bruin ziet, blijft waakzaamheid geboden.

UVA, UVB & UVC: WAT IS HET VERSCHIL?

Deze drie soorten UV-straling worden gerangschikt in functie van hun golflengte. Ze hebben niet dezelfde biologische activiteit en dringen ook anders door in de huid. Hoe korter de golflengte van de UV-straling, hoe schadelijker. UV-straling met een korte golflengte dringt evenwel minder diep door in de huid.

• UVC-STRALEN, die een korte golflengte hebben, zijn het schadelijkst, maar zij worden volledig gefilterd door de atmosfeer en bereiken de oppervlakte van de aarde niet.
• UVB-STRALEN, met een gemiddelde golflengte, hebben een belangrijke biologische activiteit, maar dringen niet dieper in de huid dan de opperlagen. Zij zijn verantwoordelijk voor het bruinen en voor brandwonden die zich met vertraging manifesteren. Naast deze effecten op de korte termijn stimuleren zij de veroudering van de huid en het verschijnen van huidkankers. De meeste UVB-zonnestralen worden gefilterd door de atmosfeer.
• UVA-STRALEN, waarvan de golflengte relatief lang is, zijn goed voor om en bij de 95% van de UV-stralen die de aarde bereiken. Zij kunnen doordringen tot in de diepere lagen van de huid en zijn verantwoordelijk voor onmiddellijk bruinen. Verder dragen zij eveneens bij tot de veroudering van de huid en het verschijnen van rimpels. Zij kunnen aan de basis liggen van aanhoudende laesies en kunnen de ontwikkeling van huidkankers stimuleren.