Genderkenner Anaïs Van Ertvelde en schrijfster Heleen Debruyne maken samen de podcast Vuile Lakens. Goed voor rode oortjes, al willen ze dat eigenlijk net niét. “Het lichamelijke is door de maatschappij vooral in de laatste twee eeuwen met schaamte omhuld geweest en wij willen graag weten hoe dat komt en hoe je die ideeën kan veranderen”, zeggen ze.
Tekst Anne Wislez
‘Wat we met Vuile Lakens doen heeft niet te maken met het feit dat we terug naar de natuur willen, we kijken eerder naar waar gewoontes vandaan komen en hoe het anders zou kunnen’, nuanceert Heleen Debruyne. ‘Het lichamelijke is door de maatschappij vooral in de laatste twee eeuwen met schaamte omhuld geweest en wij willen graag weten hoe dat komt en hoe je die ideeën kan veranderen. Historisch gezien zijn vrouwen meer slachtoffer van die schaamte geweest dan mannen. Het was voor een vrouw een schande om een seksueel wezen te zijn. Verlangen is niet oké, een vrouw hoort geen lust te voelen. Ook onze menstruatie moeten we al eeuwen verstoppen en verzwijgen. En tegenwoordig wordt ons schaamte aangepraat omdat ons lijf er niet uitziet zoals acteurs in de pornocultuur.’
Niet per se puur natuur, zeg je. Maar je komt op radio en tv al eens op voor de menstruatiecup. Waarom?
HD: ‘Ik vind het zo gek dat dat ding niet algemener ingeburgerd is, want het is heel praktisch en ecologischer en goedkoper dan tampons en maandverband. Het is absurd dat meisjes in de seksuele voorlichting op school niet leren dat dat een alternatief is. Sommige mensen vinden het idee vies, omdat we geleerd hebben dat menstruatiebloed vuil is. Maar dat is kwestie van voorlichting en gewoonte. Na de oorlog is er zo’n stroom van reclame op ons afgevuurd voor tampons en maandverband. Inspelend op dat schaamtegevoel hebben ze de markt veroverd, eerst in Amerika, later hier. Als je die oude reclames ziet – en nu trouwens nog – met dat “blauwe bloed”, dan zie je hoe taboe ons bloed is. In de reclame staan vrouwen ook altijd vrolijk te wezen tijdens hun regels, terwijl dat in het echte leven niet zo is. Ook dat hoef je niet weg te steken, je mág ook best knorrig zijn.’
Heb je het gevoel dat vrouwen hun lichamen nog goed kennen?
HD: ‘Nee, het is ontstellend hoe weinig mensen bijvoorbeeld weten over de vruchtbaarheidscyclus, over hoe de pil precies werkt, wat die hormonen met je doen … Bizar genoeg denken veel mensen dat je met de pil nog altijd een eisprong krijgt. Die nepmenstruatie die je krijgt als je de pil neemt is gewoon gecreëerd omdat het natuurlijker zou lijken en de industrie de pil zo gemakkelijker aan de vrouw zou krijgen. Ik pleit niet voor puur natuur, want als je goed bent met de pil is dat heel oké. Maar als je voor de pil kiest, waarom moet je dan proberen om de natuurlijke cyclus na te bootsen?’
Worden we alerter voor wat we in ons lijf stoppen?
HD: ‘Ik denk het wel. Neem bijvoorbeeld die inlegkruisjes met bloemengeuren: almaar meer mensen vinden die dingen onbegrijpelijk. Sommige vrouwen kiezen voor biologische tampons omdat in andere tampons chemicaliën zouden zitten – al zijn de studies over hoe schadelijk die zouden zijn, niet eenduidig. Iedereen bepaalt zelf waar zijn grens ligt. Maar het is een algemene trend om ons meer vragen te stellen over wat we in ons lijf stoppen. Niet vreemd dat we ons dus ook vragen gaan stellen over tampons, en over de pil. Sinds de jaren 70 is al geweten dat de pil invloed heeft op libido en depressie … Vreemd dat daar al bij al weinig onderzoek naar is gebeurd – al zie je dat nu ook, eindelijk, veranderen. De farmaceutische industrie zou echt mogen inzetten op niet-hormonale anticonceptiemiddelen, ook voor mannen. We zijn niet langer bereid om zomaar alles te slikken.’
Artikel gepubliceerd in Psychologies