Luister naar je oren
Isolement is het eerste waarschuwingssignaal! Denk aan lawaaierige omstandigheden, zoals in een restaurant of in gezinsverband, waar je het gesprek niet meer kan volgen en moet vragen om dingen te herhalen. Het zijn de hoge tonen die het eerst ‘wegvallen’.
‘Mensen schenken daar over het algemeen weinig aandacht aan. Dit komt allicht omdat zij, zoals bij elke handicap, wennen aan het ongemak en zich aanpassen door zich minder open te stellen voor dergelijke ‘overweldigende’ communicatie. Met als resultaat: meer eenzaamheid, minder uitwisselingen en een brein dat minder gestimuleerd wordt en dus dingen afleert. Hierdoor vergroot de kans om sneller een neurodegeneratieve ziekte te ontwikkelen. Studies tonen immers aan dat het risico op dementie verdubbeld wordt bij matig gehoorverlies en vervijfvoudigd bij ernstig gehoorverlies. We noteren ook meer valmomenten en meer depressieve episodes’, aldus dr. Denis.
Met de leeftijd neemt het gehoor bij iedereen af
Leeftijd is een bepalende factor bij gehoorverlies. Vanaf 50 jaar verschijnen de eerste tekenen van presbycusis (Oudgrieks voor ‘ouderdomsslechthorendheid, red.). Op 60-jarige leeftijd heeft 30% van de mensen last van gehoorproblemen en verminderd gehoor. Eens de 80 voorbij lijdt meer dan de helft aan licht, matig of ernstig gehoorverlies. Mannen worden eerder getroffen dan vrouwen.
Er zijn twee redenen voor dit gehoorverlies. Ten eerste bevat elk oor slechts 15.000 haarcellen. Zij slijten onder het gewicht van het geluid vanaf het moment dat we geboren worden. Ten tweede worden deze beschadigde cellen vernietigd. Ze vernieuwen zichzelf dus niet.
Een gezond gehoor is ook afhankelijk van onze omgeving en onze genetische opmaak. Bij de externe factoren die gehoorverlies kunnen verergeren, horen volgens dr. Denis: herhaalde ziekten in het leven, zoals chronische oorontstekingen of oorsuizen, een beroepsactiviteit in een lawaaierige omgeving (bepaalde industrieën, fabrieken, bepaalde gebouwen of de wereld van het nachtleven en entertainment), regelmatige activiteiten met hoge geluidsniveaus, zoals recreatief schieten, concerten of luisteren naar muziek via een koptelefoon.
Laat u testen
Een screening is nodig om gehoorverlies, dat progressief en verraderlijk is, op te sporen. Dat is belangrijk, want uit onderzoek blijkt dat heel wat mensen zich fatalistisch opstellen bij toenemende doofheid en zich daar bij neerleggen.
Bij presbycusis is het binnenoor aangetast. De KNO-arts (keel, neus, oor) zal zich concentreren op het slakkenhuis. Deze ‘opgerolde buis’ bevat duizenden haarcellen die de trillingen analyseren, versterken en doorsturen naar de zenuwvezels die ermee verbonden zijn. Zij zetten vervolgens het geluid om in een zenuwboodschap die de hersenen kunnen begrijpen. Een dergelijke screening is eenvoudig, snel en pijnloos.
De testpersoon krijgt een koptelefoon en neemt plaats in een geluidsdichte cabine. Daar wordt gevraagd om aan te geven welke geluiden hij of zij waarneemt. De gehoortest richt zich op de perceptie van muziekgeluiden en woordenlijsten (beoordeling van sociaal ongemak). Het doel is om de prestaties van elk oor te beoordelen en het gehoorverlies in decibel te kwantificeren. Bij een gemiddeld verlies van 20 tot 40 dB (verlies van zachte geluiden, hoge tonen en bepaalde fonetische elementen) wordt het gehoorverlies omschreven als mild; bij een verlies van 40 tot 70 dB (alleen harde spraak wordt waargenomen en een hoortoestel is nodig) wordt het als ‘matig’ bestempeld; bij een verlies van 70 tot 90 dB geldt de kwalificatie ‘ernstig’. Idealiter zouden mensen vanaf hun 50e hun gehoor regelmatig moeten laten screenen.
Wacht niet te lang!
De technologie van vandaag maakt het mogelijk om gehoorverlies te compenseren met hoogwaardige implantaten of hoortoestellen. Sommige hiervan zijn niet eens zichtbaar voor het blote oog! ‘Het kiezen van een hoortoestel is een belangrijke stap. Omdat elk gehoorprobleem anders is, dient rekening gehouden met de levensstijl, het type gehoorverlies en het budget’, zegt Pierre Toussain, specialist op het gebied van hoortoestellen.
De keuze in een vroeg stadium vereenvoudigt de opvolging. Als het toestel goed is afgeregeld, beschadigt het het gehoorsysteem niet. Integendeel: door het te stimuleren, houdt het het actief. Over het algemeen verdient het de voorkeur om beide oren uit te rusten om de stereofonie (de oriëntatie van geluiden) te behouden. Over het algemeen verloopt de aanpassing vrij vlot, al is het in begin natuurlijk altijd even wennen. Vandaar de raad om de draagtijd van het toestel progressief te verhogen en het nodige geduld aan de dag te leggen.
AHO hoortoestellen zitten in een doosje dat discreet achter het oor geplaatst wordt. Door hun gebruiksgemak, stevigheid en comfort zijn zij het populairst. Mini AHO hoortoestellen zijn kleiner en dunner dan conventionele. Bij deze toestellen bevindt de ontvanger zich in de gehoorgang. Ze zijn ideaal voor licht tot matig gehoorverlies. De In-Het-Oor (IHO) hoortoestellen tenslotte bevatten de nieuwste technologieën. Zij huizen in een klein, op maat gemaakt doosje dat perfect aansluit op de contouren van het oor. Deze onzichtbare hoortoestellen laten zich makkelijk plaatsen en verwijderen.
‘Hoortoestellen evolueren voortdurend en worden met de dag comfortabeler in het gebruik. Of het nu gehoorprotheses of hoortoestellen zijn: het zijn alledaagse gebruiksvoorwerpen geworden, met een grote verscheidenheid aan modellen voor ieders smaak. Er bestaan talloze merken en modellen om aan elke behoefte te voldoen (onzichtbaar, connected, oplaadbaar, enz.). Dankzij de digitalisering worden ze steeds kleiner, efficiënter (zonder fluiten of achtergrondgeluiden) en mooier (met een oneindige reeks modellen, kleuren en volumes)’, besluit Pierre Toussaint.
Tot slot zijn er ook nog de cochleaire implantaten. Deze kleine elektronische hoortoestellen worden operatief in het binnenoor geïmplanteerd om kinderen of volwassenen met ernstig gehoorverlies of doofheid een gevoel van geluid te geven.
‘Minstens 10% van de Belgen lijdt aan gehoorverlies, maar slechts een derde van hen draagt een hoortoestel.’
Je moet een hoortoestel dragen?
Via je ziekenfonds komt de verplichte ziekteverzekering onder bepaalde voorwaarden tegemoet in de prijs van een hoortoestel. Weet dat hoortoestellen in België enkel geplaatst kunnen worden door een officieel erkende hoorspecialist (‘Audicien’) en op basis van een voorschrift van een KNO-arts. Het hoortoestel moet ook voorkomen op een officiële lijst van toestellen die zijn goedgekeurd door het Riziv. De terugbetalingsvoorwaarden bij beginnend gehoorverlies werden uitgebreid. Zo keurde het Comité van de Verzekering een maatregel goed om de toegang tot de gezondheidszorg te verbeteren. Voor de terugbetaling van hoortoestellen wordt de drempel voor gehoorverlies verlaagd naar 35dB (van de huidige 40dB). Hierdoor zullen meer mensen kunnen genieten van een vergoeding. De nieuwe regelgeving dient wel nog te worden aangepast bij Koninklijk Besluit. Verwacht wordt dat zij in het 2e kwartaal van 2024 van kracht wordt.
Meer weten? riziv.fgov.be
En er is meer! Alle cultuur tips ontdek je in de lente-editie van Fifty & Me Magazine, dat nu in de winkel ligt. Haal ‘m nu of abonneer.
De leukste berichten van Fifty & Me in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Beeld © Shutterstock