Is osteoporose een ziekte die alleen vrouwen treft?
Osteoporose is een ziekte die gepaard gaatn met een afname van de botmassa en de botstructuur: de botten worden poreuzer en breken sneller. Deze ziekte komt veel voor, en treft in de eerste plaats vrouwen in de menopauze maar ook in mindere mate oudere mannen. De voornaamste gevolgen van osteoporose zijn pijn en botbreuken (de inzakking van de wervels waardoor we kleiner worden, en breuken van de pols en de heup). Die breuken kunnen verminderde levenskwaliteit en een verlies van autonomie met zich meebrengen. Dus is het heel belangrijk om breuken te voorkomen!
Welke vrouwen lopen het meest kans op osteoporose?
Er zijn allerlei risicofactoren, die niet allemaal gelijk zijn. De belangrijkste zijn zeker erfelijkheid en leeftijd: het botkapitaal dat je van je ouders hebt geërfd en de tijd die verstrijkt zijn belangrijke factoren. Natuurlijk telt ook wat je tijdens je leven met dat kapitaal doet: hoeveel zuivelproducten je eet, of je rookt, hoe lang voor de menopauze de menstruatie gestopt is. Als je de menopauze eenmaal voorbij bent, wordt het risico ook groter: tot die tijd beschermt het natuurlijk oestrogeen dat afgescheiden wordt door de eierstokken je botten. Mensen die al botbreuken hebben opgelopen of die regelmatig bepaalde medicijnen nemen (cortisone, bepaalde middelen tegen maagzuur (protonpompremmers), bepaalde middelen tegen epilepsie of depressie, hormoonbehandelingen bij borst- of prostaatkanker) lopen ook meer risico, en moeten dus opgevolgd worden.
Wat zijn de alarmsignalen waar je als vrouw op moet letten?
Die zijn er niet, osteoporose is een stille ziekte. Verwacht dus geen pijn of een bijzonder gevoel. Als je aan botsubstantie verliest, voel je daar niets van. Op een dag uit de ziekte zich op een manier waar je niets tegen kunt doen, met breuken die de nodige pijn en problemen met zich meebrengen. Dus het is duidelijk: het is perfect mogelijk om jaar na jaar botmassa te verliezen zonder dat je er iets van merkt. Dat maakt de ziekte zo gevaarlijk.
Hoe weet je of een vrouw in de menopauze risico loopt op osteoporose?
Door de risicofactoren vast te stellen en regelmatig op controle te gaan bij de gynaecoloog als je in de menopauze komt, of zelfs al eerder als er sprake is van risicofactoren. Als je arts denkt dat je risico loopt, zal hij een botmeting laten doen, waarbij de dikte van het bot wordt gemeten. Dat is een onderzoek dat niet invasief en ook niet pijnlijk is, en er wordt vastgesteld hoe het met je botkapitaal gesteld is. Aan de hand daarvan kan de arts vaststellen of de twijfels die hij had vanwege de risicofactoren, terecht zijn of niet. En volgens de uitslag van de test kan er een aangepaste behandeling worden voorgeschreven.
Als je eenmaal een botbreuk hebt gehad, loop je dan het risico dat er snel een zal volgen?
Als er geen behandeling wordt voorgeschreven, kan dat het geval zijn. Een recente breuk is een risicofactor voor een nieuwe breuk op korte termijn. Dat geldt vooral voor mensen die een breuk in de wervelkolom hebben gehad – daarbij is het risico op een nieuwe breuk in het daaropvolgende jaar 25%. Het risico op een breuk is ook verhoogd in de twee à drie jaar na een breuk die niet de wervelkolom betreft.
Kan je osteoporose voorkomen?
Ja, absoluut! Door je leven lang aan lichaamsbeweging te doen, en vooral in de menopauze, houd je je botten gezond, vertraag je het botverlies en loop je minder kans op vallen. Verder moet je natuurlijk niet roken, op je gewicht letten en niet teveel alcohol drinken. Qua voeding kies je voor een evenwichtige, kleurige, gevarieerde voeding. Het is vastgesteld dat gezonde voeding tijdens de kinderjaren en in de tienertijd bijdraagt tot de optimale conditie van de botmassa, zodat er in de loop van het leven minder risico is op osteoporose. Maar ook voor je botten geldt dat het nooit te laat is: een evenwichtig dieet is ook bijzonder belangrijk om de botmassa en de botweerstand te behouden bij jonge en oudere volwassenen, met inbegrip van mensen die al een botbreuk gehad hebben. Gezonde voeding bevordert en versnelt de genezing en draagt bij tot het voorkomen van nieuwe breuken. Zorg dat je voldoende calcium en vitamine D binnenkrijgt, bijvoorbeeld door elke dag 3 à 4 porties zuivelproducten te nemen. Vitamine D krijg je binnen door blootstelling aan de zon of door vette vis (sardines, haring…) te eten. De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid is 1000 mg calcium en 800 I.U vitamine D3. Haal je dat niet, dan is het een goed idee om supplementen met calcium en vitamine D te gebruiken.
Hoe wordt osteoporose behandeld?
Er zijn een aantal geneesmiddelen die bedoeld zijn om het risico op breuken en de gevolgen ervan – pijn, moeite met bewegen, verlies van levenskwaliteit – te beperken. De arts helpt je het soort geneesmiddel kiezen, rekening houdend met je dossier, eventuele bijverschijnselen van het middel en met de situatie in het algemeen (specifieke risicofactoren, levensgewoonten, enz.). De duur van de behandeling hangt ook van de geneesmiddelen af: voor sommige is dat enkele maanden, bij andere meerdere jaren. Maar het is essentieel om de voorschreven behandeling zorgvuldig te volgen. Ik moet er ook nadrukkelijk op wijzen dat het erg belangrijk is om naast de behandeling van osteoporose met medicijnen ook elke dag een supplement met clacium en vitamine D te nemen. Net als de ziekte zelf, is ook de behandeling van osteoporose ‘stil’; die gaat langzaam en zonder dat je het effect meteen voelt.
Loop ik risico op osteoporose?
Wacht niet tot je iets breekt voor je je laat onderzoeken.
Neem een minuut om de snelle test voor het risico op osteoporose van de
IOF (International Osteoporosis Foundation) te doen. Surf naar http://osteoporosenews.be en laat het resultaat aan je dokter zien.