4. De mythe van versmelting

‘Eén plus één is één’

Aan de basis van die gedachte ligt opnieuw Plato met zijn mythe van de incomplete mens die één wordt door zijn wederhelft. De mythe wortelt ook in de eerste momenten van ons be­staan, die de Britse pediater Winnicott omschrijft als een drie weken durende verliefdheid tussen baby en moeder. Die extatische versmelting is voor sommigen de enige manier om lief te hebben en graag gezien te worden.
In een tijd van collectieve en individuele kwetsbaarheid en instabiliteit is het idee van versmelten met de ander – diegene die ons nooit verlaat – een van de kenmerken van existentiële zekerheid: ‘ik zal nooit meer alleen zijn’. Achter die mythe schuilt het verlangen naar duurzaamheid. Een waarde die in onze postindustriële samenleving vaak ontbreekt.

Impact?
Versmelting is destructief voor een relatie in die zin dat je in een relatie afstand moet bewaren tussen jezelf en de ander. Het breekt ook het ‘ik’ af om een unieke entiteit te creëren: het ‘wij’. De buitenwereld, de anderen verdwijnen: ze zijn niet meer interessant. Voor sommige koppels is de buitenwereld zelfs bedreigend. Een duurzame symbiose leidt altijd tot een verarming van het ik en zijn bronnen, zonder dat er in de diepte een echt veiligheidsgevoel bestaat.

Hoe die mythe positief aanwenden?
Er bestaat een verschil tussen de symbiose als liefdesideaal en de versmelting die je ervaart in het begin van een relatie. Bij een passionele verliefdheid is die versmelting totaal. Er is een emotionele en lichamelijke regressie naar de gouden tijd dat de baby gevoed wordt door zijn moeder. Voor de meesten onder ons duurt die versmelting eventjes.
Daarna investeer je in andere domeinen (kinderen, werk, vrienden) en de passie gaat wat liggen. Sommigen echter gaan eindeloos op zoek naar die versmelting (ze gaan veel relaties aan om telkens opnieuw de intensiteit van een beginnende relatie te ervaren). Vaak eindigt dat met het vinden van een part­ner die ook op zoek is naar samensmelting. De zekerheid die de symbiose oplevert is vaak een illusie. De angst dat je de ander verliest blijft.
Als het eenmaal tot een breuk komt dan kan dat een mentale instorting veroorzaken bij diegene die achterblijft. Of het kan een opening bieden naar andere manieren om lief te hebben en te worden bemind.